Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’daki savaşta başarısızlığını şaşkınlıkla izleyen ve bir yandan da İç sıkıntılarıyla uğraşan Çin, artık Rusya’nın izlediği çizginin Olumsuz tesirlerini en üye indirmeye ve batı ile ilgilerini Tamir etmeye çalışıyor.
Rusya 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamadan yalnızca 20 gün Evvel Putin, Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile bir ortaya gelmişti.
Bu tarihi buluşmada iki başkan “sınırsız dostluk”tan Laf etmişler ve “işbirliğinin dışında kalan hiçbir Meydan olmayacağını” söylemişlerdi.
İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden Financial Times, o görüşmede iki başkanın Ukrayna konusunu da konuştuklarını, kaynaklarının doğruladığını yazıyor.
Gazetenin haberinde birebir kaynaklara dayanılarak, Putin’in bu görüşmede Şi’ye, Rusya taarruza uğrarsa “her yola başvurabileceklerini” söylediği de kaydediliyor. Lakin Değişik bir biçimde, Putin’in bu görüşmede Şi’ye, Ukrayna’yı işgale hazırlandığını söylemediğine dikkat çekiliyor.
PEKİN’İN hisli DENGELERİ
Çin Devlet Lideri Şi’nin Rusya’nın işgal planlarından haberdar olmadığından emin olamayız ancak Çin’in Mart ayında Birleşmiş Milletler Emniyet Kurulu’nda Moskova’yı kınayan karara karşı oy kullanmak yerine çekimser kalması bile, Pekin’in baştan itibaren temkinli bir çizgi benimsediğine işaret ediyor.
Savaşın başlarında Çin kamuoyunda bir kesim Rusya’nın attığı adımlara coşkuyla takviye verdi ve Putin’in “özel askeri operasyon” diye isimlendirdiği işgali ilan ettiği konuşmasının Çince çevirili görüntü kayıtları internette yaygın bir formda paylaşıldı.
Fakat resmi seviyede Pekin stratejik belirsizlik çizgisini korudu.
Çin idaresi bir yandan savaşın başlamasına NATO’nun Avrupa’da genişleme stratejisinin yol açtığını söyleyerek ABD’yi suçluyor, diğer yandan Rusya’ya manalı bir dayanak vermekte de hiç Çabuk etmiyordu.
ABD’nin önde gelen gazetelerinden Washington Post, Rusya’nın tekraren Çin’den teknolojik ve mali dayanak istediğini tez etti.
Gazetenin haberinde, Şi Cinping’in “Moskova ile karşılıklı çıkara dayalı işbirliği” yolları aramaya karşı çıkmamasına karşılık, her türlü görüşmenin gergin geçtiği kaydediliyor.
Washington Post’un haberini dayandırdığı kaynak, Çin’in “Rusya’nın içinde bulunduğu zahmetleri anladığını ancak kendisini gözetmemesinin de Mümkün olamayacağını” söylüyor.
ZARARI MİNİMUM SEVİYEDE TUTMA GAYRETİ
Ukrayna’da savaşın başlamasından sonra Rusya ve Çin başkanları sadece bir sefer, geçtiğimiz Eylül ayının ortalarında, Özbekistan’ın Semerkant kentindeki bir milletlerarası forumda bir ortaya geldiler.
O sırada Ukrayna güçlerinin, Rusların sırf birkaç hafta Evvel ilhak ettiği geniş bölgeleri Geri almaya başlayacakları karşı taarruzunun da birinci günleriydi.
Görüşmeden sonra Putin, Ukrayna savaşı konusunda “Çinli dostların istikrarlı tutumunu” Aka memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Şi Cinping de Çin’in “Rusya ile Birlikte muhteşem güçler olarak devinim etmeye ve dünyaya istikrar ve müspet bir güç getirecek liderlik rolüne soyunmaya” Amade olduğunu söyledi.
Ne Mevcut ki kameralar önündeki karşılıklı sırt sıvazlamaların arka planında Fazla daha karmaşık bir gerçeklik vardı.
Ukrayna’daki Cenk Çin açısından tahlili kolay olmayan ya da kolay allanıp pullanamayacak bir sıra Sorun yarattı.
Avrupa’da, kısmen Rusya ile savaşın başlamasıyla gündeme gelen güç krizinin de tesiriyle tırmanan hayat pahalılığı krizi, Avrupalı tüketicilerin daha az Çin malı alması manasına geliyordu.
Diğer yandan Çin’in Rusya’nın Ukrayna’daki işgalini Aleni bir halde kınamayı reddetmesi, Pekin’in batı ile bağlarında gerginlik yaratıyordu. Çin’in en Aka iki ticaret ortağı ABD ve Avrupa Birliği’ydi.
2022’nin birinci altı ayında Rusya’da hiçbir yeni Çin yatırımı olmadı. Yorumcular bunun, Çin’in temkinli tavrına ve ABD’nin yeni bir memleketler arası yaptırım dalgasına gaye olmama eforuna işaret ettiğini söylüyor.
Rusya-Çin alakaları uzmanı Leonid Kovavic, “sınırsız dostluk” kavramının atılan adımlara yansımadığında hemfikir. “Bütün bir batı ile münasebetleri karmaşıklaştırmak Çin’ın çıkarlarına ters olur” diyor.
Kovacic, Çin’in ABD ile münasebetlerinin uzun vadede gerginliğini koruyacağı göz önüne alınırsa, “Çin’in en azından Avrupa Birliği ile münasebetlerini bozmaması önemli” diye sürdürüyor.
Çin, başlangıçta savaşın AB açısından ne kadar hisli bir husus haline geleceğini ya da Avrupa’nın Ukrayna’ya finansal ve askeri olarak ne kadar takviye olacağını kestirememiş olabilir.
Kovacic, “Çin şu anda bu yüzden en azından telaffuzda, tansiyonları yatıştırmaya çalışıyor” diyor.
Ukrayna savaşı ayrıyeten Çin’in, kendisine ilişkin ayrılıkçı bir toprak kesimi olarak gördüğü Tayvan’a karşı tavrını da etkiledi. nihayet aylarda Çin’in bu bölgede şimdiye kadarki en kapsamlı hava ve kara tatbikatlarından birini yapmasıyla gerginlik arttı.
Ukrayna savaşının başlarında birçok yorumcu Çin’in Tayvan’a karşı emsal adımlar atabileceği korkusunu lisana getirmişti.
Fakat artık bir kısım uzman Çin’in, Batı’nın, Özellikle de AB’nin Rusya’nın Ukrayna işgaline gösterdiği kuvvetli yansıyı gördükten sonra, bu türlü bir adım atmaya yürek edemeyeceğini düşünüyor.
GÖREV DEĞİŞİKLİĞİ, SİYASET DEĞİŞİKLİĞİ İŞARETİ Mİ?
Çin’in geçen yılın sonlarında atanan yeni Dışişleri Bakanı Çin Gang, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile 9 Ocak’ta bir ortaya geldi.
“Moskova’nın isteği üzerine” yapılan görüşmeden sonra yapılan resmi açıklamada, “Çin-Rusya bağlarının üçüncü taraflara karşı bağlantısızlık, çatışmasızlık ve saldırmazlık unsurlarına dayandığı” kaydedildi.
Bu açıklamada kullanılan lisan, geçen Yıl Şubat ayında yapılan Putin ve Şi görüşmesinden sonra söylem edilen “sınırsız dostluk” kavramından hatta Eylül ayında iki önderin görüşmesi sırasında lisana getirilen “iki Aka harika Güç olma” fikrinden bir oldukça uzak.
Dışişleri Bakanlığına Çin Gang’ın getirilmesini üç yıldır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü olan Jao Lician’ın da vazifeden alınması izledi.
Jao Lician, Çin’in siyasetlerinin savunulması ve muarızlarının eleştirilmesinde kullandığı keskin lisan ve doğuşçu üslubu ile “savaşçı kurt” lakabıyla anılıyor ve Batı’ya karşı kuşkucu ve Misli telaffuzlarıyla bilinen Rusya Dışişleri Sözcüsü Maria Zaharova’ya benzetiliyordu.
Bazı yorumcular Jao’nun, Fazla görünür bir makam olan Dışişleri Sözcülüğü vazifesinden Geri planda bir işe alınmasının, göstermelik bir değişiklik olduğu görüşünde. Kimileri ise bunu, Çin’in diğer ülkelerle münasebetlerdeki tansiyonu hafifletmek için attığı Kıymetli bir taktik atılımı olarak yorumluyor.
Covid konusundaki tartışmalı “sıfır hoşgörü” siyasetinden vazgeçerek ticarette itimat ortamını Tamir etmeye çalışan ve toplumsal eşitlik ve ortak refah telaffuzunu yumuşatan Çin açısından Hariç bağlantıları geliştirmek hayati Ehemmiyet taşıyor.
Çin’deki hükümet yanlısı siyasi yorumcular, isimleri verilmemek kaydıyla, Çin idaresinin Moskova’nın Ukrayna konusundaki başarısızlığı ve jeo-politik hesap yanlışlarından Düş kırıklığına uğradığını söylüyorlar.
Bunun bir işareti Devlet lideri Şi Cinping’in geçtiğimiz Kasım ayında, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile yayınladığı ortak açıklamada “nükleer silah kullanma tehdidinin kabul edilemeyeceği” tabiriyle dolaylı olarak Vladimir Putin’i eleştirmesiydi.
Financial Times, bir Çin yetkilisinin, isminin verilmemesi kaydıyla yaptığı açıklamayı aktarıyor: “Putin çılgın. Ukrayna’yı işgal etme kararı Fazla Ufak bir Küme insan tarafından verildi. Çin, Rusya’nın peşinden gitmemeli.”
Çin’in, resmi telaffuzunu ani değiştirerek Rusya aykırısı bir çizgiye geçmesi beklenmiyor.
Ama Pekin Aka ihtimalle temkinli ve yararcı bir yaklaşımla devinim edecek, Rusya’nın Ukrayna’daki maksatlarına ulaşamamasının ve bu süreçte Aka bir memleketler arası tansiyon yaratmasının kendisi açısından yarattığı ziyanları en üye indirmeye çalışacaktır.
Yorum Yok