Gazeteci Murat Ağırel hakkında Aile Mahkemesinin verdiği 2 aylık Tedbir kararı Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi (“AİHS”), Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve 6284 Sayılı Yasanın kararlarına aşağıda açıklanacağı üzere karşıttır.
Talepte bulunan vekilin savı kısaca özetle: Ağırel’in gazetede ve TV programlarında yasal duruma muhalif müvekkilinin Benlik haklarına hamle içerikte yayın yaptığı için Tedbir talebinde bulunmuştur.
Aile Mahkemesi; Ağıerel’in, talep eden hakkında gazeteci olarak temelsiz sav ve ithamlarını tekrarlama ihtimali hayli yüksek olduğundan 6284 Sayılı Yasanın 5/1-a-f unsurunda düzenlenen önlemlerin Ağırel hakkında uygulanmasına karar vermiştir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında Mahkeme basına sansür niteliğinde Tedbir kararı vermiştir. Ama bu önlemin nasıl somut hayata uygulanacağı net olarak açıklanmamıştır.
6284 Sayılı Yasa
Öncelikle karar 6284 Sayılı Yasaya alışılmamıştır. Zira Ağırelin’in şikayet konusu aksiyonunu bu Yasa kapsamında pahalandırmak Mümkün değildir.
Yasanın kapsamını düzenleyen 1.maddesine nazaran:
Şiddete uğrayan yahut şiddete uğrama tehlikesi bulunan:
• Kadınların
• Çocukların
• Aile bireylerinin
• Biricik taraflı ısrarlı takip mağdurlarına
bu kanunun uygulanacağı karar altına alınmıştır.
Ağırel’in aksiyonu olsa olsa Biricik taraflı ısrarlı takip kapsamında olduğu ileri sürülebilir. Ancak Ağırel’in önlemi isteyen hakkında gazete haberi yapması yahut televizyon programında konuşması nasıl ısrarlı takip olarak nitelendirilebilir, anlamak Fazla güç.
Kanun’un kapsam ve Gaye hususları dikkate alındığında, somut olayda 6284 sayılı kanun kapsamına giren bir şiddet uygulaması yahut uygulanma tehlikesi bulunmamaktadır. Taraflar ortasındaki uyuşmazlık Basın Kanunu ve Türk uygar Kanunu’nun Benlik hakkına ait kollayıcı kararları çerçevesinde ve genel mahkemeler nezdinde kıymetlendirilmesi gereken bir mevzudan ibarettir.
Buna karşılık 6284 sayılı kanun kapsamında ise bayana karşı şiddet ve mesken içi şiddet ile gayret hedefi çerçevesinde bir kısım şiddet uygulayanlar hakkında Tedbir kararları verilmesine dair düzenlemeler yer almaktadır. Kanun’un kapsamı, gayesi çerçevesinde açıkça sonlandırılmıştır. Bu bahiste cemiyet içerisinde “şiddet” olarak tanımlanabilecek her olgunun bu kanun kapsamında Tedbir kararı verilmesini yetkili makamlara tanıdığı kabul edilemez.
Kaldı ki somut olayda, kanun kapsamında “şiddet” olarak tanımlanan mahiyette bir Fiil ve davranış yahut böylesi bir davranışa ait tehditte de bulunulmuş değildir. Somut olaya bahis “haber yapılması” olgusu, Tedbir talep edenin “gerçekdışılık” argümanı bulunsa dahi 6284 sayılı kanun kapsamında bir “şiddet” fiili yahut tehdidi teşkil etmez.
Tedbir talep eden tarafın Benlik hakkı ihlali tezi bu bahiste yargılamaya yetkili genel mahkemelerin vazife alanına giren bir uyuşmazlıktır. 6284 sayılı kanun uyarınca ilgili önlemlere karar vermeye yetkili Mahkemelerin böylesi ilgisiz uyuşmazlıklar ile meşgul edilmemesi gerektiği üzere, bu Mahkemelerin böylesi uyuşmazlıklarda 6284 sayılı kanun kapsamında karar Eda konusunda vazifeli ve yetkili oldukları da kabul edilemez.
Tedbir kararı 6284 Sayılı Yasanın 5/1-a ve f fıkralarında düzenlemeleri kapsamaktadır. (a) fıkrası mağdura yönelik şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama yahut Ufak düşürmeyi içeren Laf ve davranışlarda bulunmasını yasaklamaktadır. Ayrıyeten (f) fıkrası ise korunan şahısların irtibat araçlarıyla yahut sair surette rahatsız edilememesini düzenlemektedir. kanun maksadı ve münasebeti dikkate alındığında burada irtibat araçlarında kast edilen telefon ve whatsapp üzere araçlar ve sair toplumsal medya kanallarıdır. Yazılı basını ve televizyonu bu kapsama sokmayı düşünmek ne Yasanın gayesiyle, ne de Yasanın münasebeti ile uyuşmaz. 6284 sayılı kanun kapsamında Tedbir kararı vermeye yetkili makamların da, böylesi kanun kapsamına girmeyen uyuşmazlıklar hakkında Laf konusu kanun kapsamında Tedbir kararı vermeye yönelik yetki ve vazifelerinin bulunmadığı açıktır.
Ayrıca karar ile verilen önlemler önleyici Tedbir mahiyetindedir. 6284 sayılı Kanun’un 8. Hususu ile önleyici Tedbir kararlarının verilmesine yönelik ispat yükü ve kanıtların kıymetlendirilmesi yolu açıkça düzenlenmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin Salih Söylemezoğlu kararında (B. 2013/3758 T. 6.1.2016) da açıkça vurgulandığı üzere, önleyici Tedbir kararları, kollayıcı Tedbir kararlarından farklı olarak kanıt ve evrak aranmaksızın karar verilebilecek önlemler değildir. “Buna ait kanun münasebetinde, şiddete maruz kalan yahut maruz kalma tehlikesi altında bulunan şahıslarla ilgili gözetici Tedbir kararı verilebilmesi için rastgele bir kanıt araştırması yahut evrak ibrazı aranmazken önleyici Tedbir kararı verilebilmesi için kişinin şiddete maruz kaldığı yahut maruz kalma tehlikesi altında bulunduğu konusunda olguların varlığının gerektiği, aykırı istikametteki uygulamanın şahıslara kanunla sağlanan hakkın berbata kullanılmasına sebebiyet verebileceği hususu vurgulanmıştır” (Salih Söylemezoğlu Başvurusu, Paragraf 35). Bu mevzuda Mahkeme’nin somut olayın özelliklerine dair kanıt değerlendirmesi yapması ve bu hususta münasebete yer vermesi gerekir. Lakin var kararda bu gereklilik yerine getirilmemiştir.
İtiraz mercii tarafından yapılacak değerlendirmede, hakkında Tedbir kararı verilen Murat Ağırel’in savunma hakkının ihlal edilmemesi ve Mahkeme tarafından gerekçeli karar hakkının gözetilmesi maksadıyla, 6284 sayılı kanun kapsamında sunmuş olduğumuz itirazlar da dikkate alınarak itiraz mercii tarafından ayrıntılı inceleme yapılması gerekmektedir. Gerçekten Anayasa Mahkemesi’nin Salih Söylemezoğlu müracaatına ait kararında da bu konular açıkça aktarılmıştır: “Bunun yanında müracaat konusu olayda olduğu üzere aciliyet ögesinin ortadan kalktığı ve müracaatçının itirazlarını kelamlı olarak sunamadığı itiraz evresinde ise mahkemenin, Biricik taraflı teze dayanılarak verilen önlemlerin yerindeliğini, itiraz edenin ileri sürdüğü beyan ve kanıtlar çerçevesinde her iki taraf için öngörülen hak ve çıkar istikrarını de gözeterek değerlendirmesi gerekmektedir” (Salih Söylemezoğlu Başvurusu, Paragraf 40).
Tedbir kararında Tüm olarak değerlendirildiğinde Ağırel’in gazetecilik faaliyeti ve TV’lerde önlemi talep eden ait haber yapmasını gaye aldığı anlaşılmaktadır. Bu yaklaşım açıkça basına sansürdür ve hukuksal değildir. Haber yoluyla şiddetin yahut hakaretin üzere maddede sayılan ögelerin nasıl gerçekleştiği açıklanmamıştır. Laf konusu kararın icra kabiliyeti bulunmadığı için de kaldırılması gerekir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında bu karar Anlatım ve basın özgürlüğüne gözdağı ve ihlalidir. 6284 sayılı kanun üzere bayana karşı ve mesken içi şiddet ile çabayı gaye Meydan bir kanunun böylesi sair kapsam dışı hedeflere araç edilmeye çalışılması da, Kanun’un ulvi emelinin gölgelenmesi maksadına hizmet etmekten öteye gitmeyecektir.
Ayrıca anılan Yasanın 1. Unsurunun 2. Fıkrası, Yasanın uygulamasında Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile Türkiye’nin taraf olduğu memleketler arası mukavelelerin temel alınacağı belirtilmiştir.
AİHS’e Nazaran Kararın Değerlendirilmesi
AİHS’in 10. Hususu; haber ve görüş Eda özgürlüğü de içinde olmak, Lakin bunla hudutlu olmamak üzere, Anlatım özgürlüğünün hiçbir halk makamının müdahalesine tabi olmaksızın kullanılacağını garanti altına almaktadır.
Ayrıca Anayasamızın 90. Unsuruna nazaran, Temel hak ve özgürlüklere ait milletlerarası andlaşmalarların kararları ile maddelerin düzenlemeleri ortasında çelişki olması halinde, milletlerarası andlaşma kararlarına üstlük tanınacağını karar altına almıştır. Hasebiyle 6284 Sayılı Yasanın kararları ile AİHS’nin kararları ortasında çelişki olması durumunda , AİHS’in kararların uygulanacaktır.
Olayımızda velev ki Tedbir kararı 6284 Sayılı Yasanın kararlarına Müsait olmadığı üzere, Laf konusu karar Anayasamızın 90. Unsuru düzenlemesi nedeniyle AİHS 10. Maddesi’ne de alışılmamış niteliktedir. Münasebetiyle Tedbir kararı, Anlatım özgürlüğünü kısıtlama ihtimali olduğu için hukuka karşıt mahiyettedir.
Anayasaya Nazaran Kararın Değerlendirilmesi
Anayasamızın 28. Unsuru basın hürdür, sansür edilemez demektedir. Laf konusu Tedbir kararı, haber yapma ve yayma özgürlüğünün yasaklanması formunda de yorumlanacağı için bu Anayasa kararına alışılmamıştır.
Sonuç
Aile Mahkemesinin Ağırel hakkında verdiği Tedbir kararı; mahkemenin yetki ve misyon alanına girmeyen bir mevzuda karar vermesi, AİHS, Anayasa ve 6284 Sayılı Yasanın kararlarına ters olması nedeni ile bizce yok kararındadır. Münasebetiyle itiraz üzerine ilgili Aile Mahkemesi bu kararı geçersiz saymalı, Tedbir kararı derhal kaldırılmalıdır. Ayrıyeten itiraz değerlendirmesinde, somut uyuşmazlığın 6284 sayılı kanun kapsamında bulunan bir şiddet fiili Laf konusu olmadığı; Tedbir talep edenin hakkında yapılan haberlere ait 6284 sayılı kanun kapsamında bir muhafazaya muktedir olacak bir şiddet olayına maruz kalmadığı, bu prestijle uyuşmazlığın Laf konusu Kanun’un kapsamında olmayan bir olgu teşkil ettiği; Tedbir kararının 6284 sayılı Kanun’un 8. Hususu çerçevesinde öngörülen ve Anayasa Mahkemesi kararlarında da açıkça Anlatım olunan mahiyette ispat yüküne ve değerlendirmesine dair kuralları gözetmediği; gerekçeli karar içermediği; Tedbir kararı ile verilen önlemlerin, somut uyuşmazlık bakımından icra edilebilirliğinin bulunmadığı dikkate alınarak, Laf konusu Tedbir kararının kaldırılması talep edilir..
Yorum Yok