Kapatma davası nedeniyle seçimlere Emek ve Özgürlük İttifakı çatısı altında Yeşiller ve Sol istikbal Partisi’nin (Yeşil Sol Parti) listelerinde giren Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kesin olmayan sonuçlara nazaran 62 Milletvekili çıkardı. HDP’nin 2018 seçimlerinde oy oranı %11,7’ydi. YSP ise 14 Mayıs’taki seçimlerde oyların yüzde % 8,8’ini alabildi.
HDP en Fazla Batı’daki metropollerde oy kaybetti. şark ve Güneydoğu’daki oylarını ise kısmen koruyabildi.
HDP yetkilileri, hem cumhurbaşkanlığı seçiminde hem de genel seçimde “kilit parti” olacakları görüşündeydi.
Bazı araştırmalarda HDP’nin %10-12 bandında oy alacağı kestirim edilirken, parti yetkilileri 7 Haziran 2015 seçimlerinde ulaşılan %13’lük oy oranını hedeflediklerini söylemişti.
Fakat HDP seçimlerde oy kaybetti, desteklediği millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu birinci çeşitte, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gerisinde kaldı. Cumhur İttifakı da Meclis’te çoğunluğu sağladı.
BBC Türkçe, HDP’nin seçimlerde aldığı sonucu Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Akademisyen Vahap Coşkun ve Müellif Cuma Çiçek ile kıymetlendirdi.
‘HDP’NİN OYLARI TİP VE CHP’YE KAYDI’
Vahap Coşkun’a nazaran HDP’nin ittifak tercihlerinden Namzet seçimlerine kadar pek Fazla strateji hakkında özeleştiride bulunması gerekiyor.
HDP’nin Özellikle 2019 Lokal seçimlerinden itibaren “CHP’ye nihayet derece angaje bir siyasal söylem” yürüttüğünü söyleyen Coşkun, bunun Batı’da partiye oy kaybettirdiğini savunuyor:
“HDP bir nevi kendi seçmenlerinin elini CHP’ye oy vermeye alıştırdı ve CHP’ye oy veren seçmenler artık HDP’ye dönmedi, Batı’daki oy kaybının en Değerli nedenlerinden biri bu.”
HDP’nin TİP ile yürüttüğü ittifak modelinin de Fazla tartışıldığını hatırlatan Coşkun, bu ittifak tercihinin de HDP’ye oy kaybettirdiğini belirtiyor:
“TİP’in birtakım yerlerde kendi listeleriyle seçime girmesi fakat ittifakın bir üyesi olması HDP’ye kaybettiren ögelerden biriydi. Zira kimi noktalarda HDP adayları, TİP adaylarıyla yarışır hale geldiler. Bu hem HDP’den hem de öteki muhalefet partilerinden Milletvekili eksilmesine sebebiyet verdi.”
Coşkun ayrıyeten seçim barajının %10’dan %7’ye inmesinin hem parti idaresinde hem de tabanda rehavet yarattığını düşünüyor:
Baraj %10’ken hem HDP tabanında hem de Yönetim takımında seçimlere yönelik nihayet derece sıkı bir çalışma olduğunu söyleyen Coşkun, “Tek bir oyun kaybolmaması için ağır bir efor gösteriliyordu” diyor.
Öte yandan Coşkun, HDP’nin barajı geçebilmesi için stratejik oy kullanan seçmenlerin de bu seçimde ‘Nasıl olsa baraj sorunu yok’ diyerek CHP ve TİP’e yöneldiğini düşünüyor.
Coşkun’a nazaran bütün bu konjonktürel sebeplerin yanı Dizi HDP’nin “tüm toplumu kapsayıcı bir telaffuz üretmemek” üzere daha yapısal problemleri da bulunuyor.
Coşkun, “HDP, toplumun tamamına seslenebilecek bir lisan ve siyaset üretme konusunda Kıymetli sorunlar yaşıyor. Ayrıyeten Namzet seçimlerinde ve ittifak ilgilerinde sorunlar var” diyor.
HDP’nin nihayet birkaç yıldır salt iktidara ve Cumhurbaşkanı’na muhalefet üzerinden bir politik lisan kurduğunu söyleyen Coşkun, “Bu politik lisan kendi kemik tabanında karşılık bulsa da partinin farklı kısımlardan oy almasını ve oy havuzunu genişletmesini sağlamıyor. Burada Kıymetli bir sorun Mevcut ve HDP bu problemle yüzleşmekten kaçınıyor” diyor.
Getty Images‘HDP’NİN YÜKSELİŞ TRENDİ SONA ERDİ’
Akademisyen Vahap Coşkun, HDP’nin hem Önemli manada oy kaybettiğini hem de partiye atfedilen siyasal mananın ziyan gördüğünü düşünüyor:
“Eğer iki ittifak da Meclis’te çoğunluğu alamamış olsaydı o Vakit HDP hakikaten anahtar bir duruma oturacaktı. lakin Cumhur İttifakı’nın artık bu türlü bir ihtiyacı yok. Ayrıyeten Kılıçdaroğlu’nu desteklemesine Karşın onu seçtirmeye yetecek bir güç de üretilemedi hasebiyle Cumhurbaşkanlığı seçimindeki kritik rol de gerçekleşmedi. Bunlar HDP’nin kaybının daha Çok olduğunu gösteriyor. kayıp yalnızca vekil ya da oy bazında bir kayıp değil, birebir vakitte HDP’ye atfedilen siyasal manada da bir kayıp var.”
“HDP’nin külahı önüne koyup düşünme vakti. HDP’nin yükseliş trendi sona erdi, yani bu Fazla net bir halde görülüyor. Bölgede siyasetin renkleri arttı, farklı siyasal partiler uzunluk göstermeye başladı, rekabet arttı. HDP’nin hem telaffuz hem aktör hem yapılanma hem ittifak ilgilerini gözden geçirmesi gerekiyor.”
Getty Images cet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Sinan Oğan %5,2 oy aldı. Milliyetçi partilerin oyları arttı
Kesin olmayan sonuçlara nazaran milliyetçi partilerin oy oranlarının ülke genelinde arttığı görülüyor.
Coşkun, HDP hakkında yapılan “kilit parti” değerlendirmelerinin milliyetçi muhafazakâr seçmen üzerinde tesirli olduğunu belirtiyor:
“HDP seçimde kritik bir rol oynuyor, HDP artık merkezin asıl karar vericisi olacak, ‘HDP yalnızca cumhurbaşkanlığı seçimini değil parlamentoyu da yönlendirecek’ formunda bir politik telaffuz vardı. Bu politik telaffuz üst perdeden de lisana getirildi. Bu telaffuz, Özellikle milliyetçi tabanda bir hassasiyet yaratmış olabilir ve oyların milliyetçi partilere akmasını sağlamış olabilir.”
Muharrem İnce ve Sinan Oğan da seçim kampanyasında sık sık HDP’nin bu kadar merkezi bir role oturmasının “Türkiye için Fazla Önemli bir Emniyet tehdidi ve beka kaygısı” yarattığını Anlatım etmişti.
Coşkun, “Bu politik lisan alanda bir karşılığının olduğu görüldü” diyor.
“FERAGAT SİYASETİ HDP’YE KAYBETTİRDİ”
Akademisyen ve muharrir Cuma Çiçek, “Başkanlık rejiminin 50+1 dayatmasıyla birlikte” HDP’nin iki anne bloktan birini desteklemeye karar verdiği ve “feragat siyaseti” yürüttüğü görüşünde.
“HDP bu süreçte kendi siyasal taleplerini merkeze almaktansa bir genel demokratikleşme ufkunu merkeze aldı ve Kemal Bey’i desteklemeye karar verdi. Bu kararın kendisi HDP’nin siyasal öznelliğini zayıflattı” diyor ve ekliyor:
“HDP Daimi kendi önceliklerinden feragat eden, ittifak kurduğu aktörleri büyüten fakat kendisi yerinde kalan bir siyasete dönüştü, en azından kitleler nezdinde bu türlü algılandı. Hem CHP hem de TİP’e Meydan sağlayan, kendi alanlarını kaybettiren, mesuliyet Meydan ancak hak elde edemeyen bir partiye dönüştü.
“Otoriter rejimi kırmak ve demokratik bir Meydan açmak için ‘tarihsel sorumluluk’ üzere Daimi mesuliyet üstlenen fakat kendi tabanının taleplerini ve haklarını garantiye alamadığı bir siyaset izlendi.”
Çiçek, “TİP’in yükseldiği her yerde HDP’nin oyları düşmüş durumda. İstanbul, İzmir, Bursa, Antalya, Mersin, Adana, Hatay, Muğla, Aydın… Buraların tamamında HDP’nin oylarında düşüş ve TİP’te yükseliş var” diyor.
Çiçek, Özellikle metropollerde daha Evvel HDP’ye oy vermiş kesitlerin bu seçimde TİP’i ya da CHP’yi tercih ettiğini lakin tam oranları bilmek için ayrıntılı çalışmak yapmak gerektiğini söylüyor.
HDP: AMAÇLARIMIZIN GERİSİNDE OLDUĞUMUZ ORTADA
Dün HDP genel Merkezi’nde düzenen basın açıklamasına HDP eş liderleri ve Yeşil Sol Parti’nin (YSP) eş sözcüleri katıldı.
HDP Eş genel Lideri Mithat Sancar, “Hedeflerimizin gerisinde olduğumuz ortada” dedi ve bunun Tüm taraflarıyla tartışılacağını söyledi.
Sancar, cumhurbaşkanlığı seçiminde Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleme kararıyla ilgili olarak da “Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili stratejik bir karar aldık. Bu karın seçmenimiz tarafından benimsendiğini ve hayata geçirildiğini görüyoruz. Bizim bu kararımız cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci cinste Cumhur İttifakı lehine sonuçlanmamasını sağlayan en Değerli Faktör olmuştur” dedi.
YSP Eş Sözcüsü Çiğdem Kılıçgün Uçar da partilerinin kısa müddette seçime hazırlanması ve tanıtımının yapılmasıyla ilgili zorluklar yaşadıklarını belirterek, “Yandaş medyanın uyguladığı sansür ve izolasyon ile zorluklar daha da arttı” dedi ve ekledi:
“Bunun yanı Dizi yeni bir ittifakı örgütlemenin alana yansıyan dezavantajları ve HDP olarak, Yeşil Sol Parti olarak Biricik liste ve Biricik parti ile seçime girme ısrarımıza Karşın bu teklifimizin hayata geçmemiş olmasının ortaya çıkardığı sonuçlar da seçim sonuçlarını muhakkak seviyede etkilemiştir.”
‘HDP, SEÇİME DEZAVANTAJLI GİRDİ’
HDP, 2018 seçimlerinde 67 Milletvekili çıkarmış lakin daha sonra bu sayı birtakım vekillerin tutuklanması da iç Türlü nedenlerle 57’ye inmişti.
Çiçek, HDP üzerindeki baskıların partinin kurumsal altyapısını zayıflattığını, HDP’nin bu nedenle seçimle dezavantajlı girdiğini söylüyor:
“Eski eş liderleri cezaevinde, 10 vekili tutuklu, bir o kadarı sürgünde, 10 bine yakın çalışanı cezaevinde olan bir parti…HDP, seçime girerken anne akım medyadan Aka ölçüde izole edilmiş ve terörize edilmiş durumdaydı.”
“HDP’ye selam vermek bile kabahat haline gelmiş üzere bir havayla seçimlere yaklaştık. HDP üzerindeki bu genel baskı, partinin kurumsal kapasitesini Aka oranda çökertmişti. Kurumsal altyapısı Fazla zayıf, binlerce çalışanı içeride, esasen üzerinde baskı olan bir hareket, iki bloktan birini destekleyince, bu dayanak seçmende heyecan yaratmadı.”
Yorum Yok