Reuters Suriye Devlet Lideri Beşar Esad yarın yapılacak Arap Birliği doruğu için Suudi Arabistan’a gitti. Doruk öncesi, örgüte Üye ülkelerin dışişleri bakanları Cidde’de hazırlık toplantısı için bir ortaya geldi.
Suriye heyetinin 10 yılı aşkın müddettir birinci Defa katıldığı hazırlık toplantısında Sudan’da nihayet durum, Filistin’deki gelişmeler ve Yemen krizi başta olmak üzere bir sıra hususun ele alınması bekleniyor.
Arap Birliği’nin 22 üyesi bulunuyor.
2011’de protestoculara karşı Misli tavrı ve ülkede başlayan İç Cenk üzerine üyeliği askıya alınan Suriye bu ay örgüte Geri kabul edildi.
BBC Arapça Servisi’nden Feras Kilani, Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünün Orta şark için ne manaya geldiğini kıymetlendirdi.
BBC Suriye 10 yılı aşkın müddettir acımasız bir İç savaşın pençesinde. Beşar Esad Evvel sivil toplumu, akabinde da İslamcılar da iç olmak üzere Türlü isyancı güçleri ezmek için yakıp yıkma siyaseti uyguladı. öbür Arap ülkeleri Esad’a karşı muhalefeti gizlice destekledi ve Devlet Lideri Beşar Esad bölgede yalnızlaştı.
Suriye’nin Arap Birliği’ne tekrar katılmasıyla Birlikte Arap komşuları Esad’ı tekrar ortalarına kabul etmeye başladılar. Bu harikulâde dönüşe yol açan neydi? Bu dönüş Suriye, halkı ve bölge için ne manaya geliyor?
Suriye’de İç Cenk bitiyor mu?
Suriye’deki İç savaşta sonun başlangıcına Şahit oluyoruz. Esad’ın diktatörlüğüne karşı bir ayaklanma olarak başlayan savaş, Suriye’nin Aka bir kısmının isyancıların denetimine geçmesiyle bir İç savaşa dönüştü.
Şimdi muhalif kümeler yalnızca Türkiye hududundaki Ufak bir bölgeyi denetimi altında tutuyor.
Irak-Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün 2017’de hezimete uğratılmasından bu yana, özerk Kürt bölgeleri dışında ülkenin Geri kalanı Esad’ın denetimi altında.
Esad’ın Arap Birliği’ne tekrar katılması yalnızca alandaki gerçekliğin tanınması demek. ABD, Rusya ve İran üzere Öbür aktörler de olduğu için, durumun bir gecede değişeceği manasına gelmiyor fakat bu gelişme için savaşın sonunun başlangıcı denebilir.
Getty Images Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mekdad, Çarşamba günü Cidde’deki hazırlık toplanısına katıldı Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşüne onay Eda kararı, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın öncülüğünde Arap ülkeleri ortasında yapılan uzun görüşmelerin ve tartışmaların akabinde alındı.
Kademeli bir tekrar entegrasyon süreci yaşandı ve hala kimi muhalifler olsa da, Arap ülkelerinin birden fazla Suriye rejimini deviremedikleri için bu rejimle Bir arada yaşamaları gerektiğini anladı.
Özellikle acil ele alınması gereken birkaç husus var: Birincisi, Captagon ismi verilen ve bir Cin amfetamin olan uyuşturucu problemi.
Bu unsur Lübnan ve öbür bölge ülkelerine ihraç ediliyor. Esad’ın Suriye’de Aka ölçüde Captagon üretilmesine müsaade verdiğine inanılıyor (İngiltere hükümetine nazaran, dünyada bu husus üretiminde Suriye’nin hissesi yaklaşık yüzde 80).
Sadece 2021 yılında Orta şark ve öbür bölgelerde 400 milyondan Çok tablet ele geçirildi ve bunun Yekün üretimin Fazla Ufak bir kısmı olduğuna inanılıyor.
Bu durum Özellikle Suudi Arabistan’da dert kaynağı. Suudi Arabistan, Suriye’nin Arap Birliği’ne yine entegre edilmesinin uyuşturucu arzını kesmeye Yardımcı olacağına inanıyor.
İran’la ilgili tasalar de tıpkı derecede değerli. Bölgedeki baskın Şii Güç olarak İran’ın dört Arap başşehrinde Aka tesiri var: Bağdat, Beyrut, Senaa ve Şam. Arap Birliği, Suriye’nin örgüte dönüş sürecinin, İran’ın ülke üzerindeki tesirini zayıflatabileceğini ve Orta Doğu’daki “Şii Hilalini” bozabileceğini hesaplıyor.
ABD ve Avrupa Birliği, Suriye’nin yine Atap Birliği’ne katılmasına karşı çıkabilir ancak yapabilecekleri Çok bir şey yok. Esad devrilmeyecek ve Arap dünyası bu durumun bu türlü devam edemeyeceğine karar verdi.
Getty Images 2014’te Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’le savaştan kaçan binlerce mülteci Suruç’a gelmişti Göç eden Suriyeliler ne olacak?
Milyonlarca Suriyeli bu Cenk nedeniyle yerlerinden edildi ve birçoğu Türkiye, Lübnan ve Ürdün ve Avrupa’ya göç etti.
Pek Fazla şahıs de ülke içinde yerinden edildi. Yalnızca İdlib ve Halep vilayetlerinde 3 milyon şahıs bu durumda ve çoğunluk kamplarda yaşıyor. Pekala bu kadar Fazla vefat ve yıkımdan Mesul olduğunu düşündükleri bir hükümetin denetimindeki bölgelere Geri döndüklerinde kendilerini inançta hissedebilecekler mi?
Esad idaresi, Ürdün’deki bir dorukta, zulüm riski olmadan bu insanların meskenlerine dönmelerine müsaade vereceğine dair Laf vermişti lakin bu beşerler bu kelama inanacaklar mı? Hükümetin denetimindeki bölgelere dönen yüzlerce şahıs tutuklandı.
Geri dönme kararını insanların içinde bulundukları durum belirleyecek. AB’ye ya da İngiltere’ye kaçanların Suriye’ye dönmesi beklenmiyor.
Kürtlerin denetimindeki bölgeler ne olacak?
Kürt bölgeleri Esad rejimi ile hiçbir Vakit Cenk halinde olmadı ve IŞİD’e karşı gayrete Yardımcı oldu fakat Türkiye, hududunda bir Kürt devleti fikrini kabul etmiyor.
Birkaç Yıl Evvel Türk ordusunun Kürtlerin liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) operasyon düzenlediğini ve Suriye’de sonun 150 kilometrelik kısmında 30 kilometre derinliğinde bir “tampon bölge” oluşturduğunu gördük.
Esad bu bölgeyi Kürt toprakları üzerinde denetimi yine ele geçirmek ve SDG’yi silahsızlanmaya zorlamak için bir Ceviz olarak kullanabilir.
Bu da Kürtlerin zorlukla kazandıkları bağımsızlıklarının Aka bir kısmını kaybedecekleri yarı özerk bir Kürt Yönetim bölgesiyle sonuçlanabilir.
Esad, Türkiye ile anlaşarak Kürtlerle kendi Müsait gördüğü biçimde mutabakatını sağlayacak düzenlemelere de gidebilir.
Kürt bölgelerinde eski IŞİD üyeleri ve ailelerinin cezaevinde tutulduğu devasa kamplar ve bölgedeki 1000’e yakın ABD askeri bu tabloyu daha da karmaşık hale getiriyor.
Ancak bu Amerikalılar için stratejik bir öncelik mi olacak yoksa Kürt halkı bir Kez daha ihanete uğramışlık hissiyle mı baş başa kalacak, bunu bilmiyoruz.
Hala Esad’a direnen cihatçılar ne olacak?
Bunların sayısını sahiden bilmiyoruz.
Çok sayıda şahıs hem hükümetle hem de IŞİD’le savaşta öldüğünden, tahminen de geriye El Kural ya da diğer kümelerle ilişkili yalnızca birkaç Çehre şahıs kalmıştır.
Türkiye ve Suriye ortasında, “terörist olarak görülmeyenlerin” ülkelerine Geri dönmelerine ya da tutuklanmalarına müsaade verilmesi için görüşmeler yapılması gerekecek.
Geri kalanlar içinse, IŞİD konusunda olduğu üzere askeri bir tahlil üzerinde anlaşabilirler. Bu nihayet muhalif savaşçılarla başa çıkmak İç savaşı Son sona erdirmenin anahtarı olacak.
Son gelişmelerin Orta şark üzerindeki tesiri ne olacak?
En Aka direkt tesir Lübnan üzerinde olacak. Bu ülke ekonomik olarak Fazla Kötü durumda ve tam bir siyasi nüzul Laf konusu olduğundan, Suriye’nin tekrar devreye girmesi Olumlu bir tesir yaratabilir.
Bu İran’ın tesirine karşı bir atılım olsa da Suudi Arabistan ve İran ortasındaki alakaların yakın vakitte çözülmesine de Yardımcı olabilir.
Esad, Tahran’ın yakın bir müttefiki ve onun rehabilitasyonu genel olarak bölgedeki tansiyonu azaltabilir.
Bu durum, nihayet yıllarda Orta Doğu’yu istikrarsızlaştıran bir öteki vekalet savaşı olan Yemen’deki İç savaşın sona erdirilmesi sürecine de katkıda bulunabilir.
Esad, Suriye’de İç savaşı kazandı mı?
Evet, bu Esad’ın Suriye’de İç savaşı kazandığı manasına geliyor, ancak ne kıymetine?
Aslında Esad bunu birkaç Yıl Evvel Rusya’nın tam müdahalesi ve IŞİD’in yenilmesiyle başardı.
Yine de buna bir “Pirus zaferi” denebilir.
Suriye yerle bir oldu, iktisadı çöktü ve yerinden edilen halkı Aka bir travma geçirdi.
Yorum Yok