ABD Kongresi Araştırma Servisi, 22 Aralık 2022’de Jim Zamotti ve Clayton Thomas imzasıyla yayımladığı ve 30 Aralık 2022’de kimi eklemeler yaptığı “Türkiye: arka Plan ve ABD ile İlişkiler” raporunu 9 Ocak’ta güncelledi.
Bu çerçevede, iki ülke ortasındaki sıkıntılı mevzulara ait kimi ayrıntıların rapordan çıkarıldığı gözlemlendi.
BAZI SÖZLER YUMUŞATILDI
Aralık 2022 raporunun girişinde yer Meydan “Erdoğan’ın kararı ve Türkiye’nin kur krizi” başlığı metinden çıkarılırken, 2021’de Türkiye’de kurun yükselmesine ait olan, “Ülke, Kıymetli bir enflasyonla karşı karşıya iken konvansiyonel iktisat teorilerine rağmen Erdoğan, Türkiye’nin Merkez Bankasına nema oranlarını düşürmesi için baskı yaptı” sözü de metinden çıkarıldı.
Bunun yerine enflasyon ve kurdaki yükseliş için “Kısmen Erdoğan’ın nema oranlarını görece düşük tutma konusundaki alışılmışın dışındaki siyasetinden kaynaklandığı” sözü eklendi.
“Ek olarak birtakım gözlemciler, Erdoğan idaresinde Özgür ve adil seçimlerin yapılıp yapılamayacağını yahut Erdoğan’dan mutlu olmayan birtakım destekçilerinin hakikaten muhalefet partilerine oy verip vermeyeceğini tartışıyor. Birtakım kaynaklar, Erdoğan’ın sıhhatinin yerinde olup olmadığını da sorguluyor” tabirleri de raporun girişinden büsbütün çıkarıldı.
“NEO-OSMANLICILIK” ÇIKARILDI
Türkiye’nin Hariç siyaseti ve stratejik yönelimine ait kısımda, “1952’de NATO’ya katıldığından bu yana Türkiye’nin Hariç siyaset rotasının, Batı’ya en az yönelik olduğu” değerlendirmesi raporun şimdiki halinden büsbütün atıldı..
“AK Parti’nin MHP ile ittifakı münasebetiyle Hariç siyasette milliyetçi bir yaklaşım edindiği” ve Türkiye’nin geçmişte hem bölgesel Sıkıntı olması hem de Aka güçlerin rekabetinin sahnesi haline gelmiş olmasının Hariç siyasette milliyetçi hareket ve söyleme, neo-Osmanlı anlatısına katkı sağladığına ait sözlere de raporun yeni kısmında yer verilmedi.
ABD Lideri Joe Biden’ın 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelemesi ve ABD idaresinin Türkiye’de demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne vurgu yaptığı sözler de rapordan çıkarıldı.
Güncellenmiş metinde, “Türkiye’nin gelecekteki Hariç siyaset rotası, kısmen Türk önderlerinin Batılı güçlerle klasik Emniyet ve ekonomik bağlarda kendilerini ne ölçüde kısıtlanmış hissettiklerine ve Öbür global alakalar kurarken tansiyon yahut alakaları koparma riskini almaya ne kadar istekli olduklarına bağlı olacaktır” denildi.
Öte yandan 9 Ocak’ta güncellenen rapora, “seçim sonuçlarının Hariç siyaset üzerindeki tesirinin az olacağına” dair bir kısım eklendi.
Raporda, 2023 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Öbür birinin seçilmesi durumunda toplumda ve siyasi partilerdeki milliyetçi hislerin Suriye, Irak, PKK terörizmi, Yunanistan, Kıbrıs, Akdeniz ve Ege meseleleri ile Rusya ve Ukrayna’ya yaklaşımı bakımından farklı bir rota çizilmesinin süreci epeyce zora sokacağına işaret edildi.
Muhalefetin cumhurbaşkanlığı seçimini kazanması durumunda İç siyaset ve iktisat siyasetlerinde makul ölçüde birtakım değişikliklerin olabileceği, yeni seçilmiş cumhurbaşkanının Erdoğan kadar Batı’nın tersine karar alma riski almayacağının beklenebileceği Anlatım edildi.
S-400 DEĞERLENDİRMESİ
Aralık 2022 raporunda yer almayan ve sonradan eklenen değerlendirmede, şunlar kaydedildi:
“Yeni, denenmemiş bir Türk hükümeti, gücünü Çeşitli milletlerarası aktörlere gösterme yahut koalisyonun modülü olan seçmeni yatıştırma konusunda baskı hissederse, Erdoğan’ın savlı çıkışlarına denk çıkışlar yapmaya çalışabilir. karşıt takdirde koalisyon içinde Fikir birliği eksikliğiyle karşı karşıya olan bir cumhurbaşkanı, Hariç siyaset konusunda daha edilgen hale gelebilir.”
30 Aralık 2022’de yayımlanan raporda, Türkiye’nin S-400 alımına kapsamlı bir kısım ayrıldı. Burada, Türkiye’nin S-400 alımının ardında şu 3 teze yer verildi:
“Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye ortasında Patriot sistemine ait teknoloji paylaşımı konusunda muahede olmaması, muhtemelen Türkiye’nin 2013’ten 2015’e kadar Çin’den hava savunma sistemi satın alma teşebbüsünde başarısız olması iç olmak üzere, ABD’den Öbür hava savunma seçeneklerini değerlendirmeye olan ilgisine katkıda bulunmuştur.
Türkiye’nin Patriot yerine S-400 alma kararında Öbür faktörler tesirli olmuş olabilir. Bunlardan biri; Türkiye’nin yabancı silah kaynaklarını çeşitlendirme konusundaki bariz dileğidir. Bir Öteki ise Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 2016 vuruş teşebbüsünde birtakım Türk askeri işçisince kullanılanlar üzere, ABD menşeli uçaklara karşı savunmaya olan mümkün ilgisidir.”
9 Ocak’taki güncellenen raporda da bu kısımların tamamı metinden atıldı.
Aralık 2022 raporunda, Türkiye’nin F-16 talebine ve Kongrenin bu duruma muhalefetine kısaca değinilirken; 9 Ocak’taki güncellemede de Türkiye’nin NATO içerisindeki kıymetine, Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında Avrupa’nın güvenliği için ehemmiyetine vurgu yapıldı.
Güncellenen raporda, Kongrenin itirazlarına karşılık ABD Dışişleri Bakanlığının, Türkiye’nin Ukrayna’ya verdiği takviye bakımından Kıymetli bir caydırıcı Sıkıntı olduğuna dair değerlendirmesine yer verildi.
TÜRKİYE İLE ALAKALARIN GELECEĞİ
Aralık 2022 raporunda, “ABD ve NATO’nun Stratejik Değerlendirmeleri” başlıklı kısımda, Türkiye ile batı ortasındaki tansiyonun artma ihtimaline karşı ABD’nin İncirlik’e alternatif olarak Ürdün, Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Yunanistan ve Romanya üzere yerlerde askeri varlığını artırması tavsiyesinde bulunulurken, güncellenen metinde bu kıymetlendirme çıkarıldı.
Bunun yerine Türkiye’nin Ukrayna-Rusya Savaşı’nda Rusya’nın işgalini kınadığını, boğazları Rus Cenk gemilerine kapattığını, Moskova’nın Ukrayna toprakları üzerindeki argümanlarını reddettiğini ve Ukrayna ordusuna hem insansız hava araçları hem de zırhlı işçi taşıyıcılar tedarik ettiği bilgilerine yer verildi.
Aralık 2022 raporunda, Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılmasındaki rolüne değinilmezken, güncellenen raporda Kıbrıs ve şark Akdeniz hidrokabron alanları konusundaki ihtilaflara yer verilmedi.
Aralık raporunda, ABD’nin Türkiye ile alakalarının geleceği konusundaki seçeneklerine ait değerlendirmeler de yeni rapordan büsbütün çıkarıldı.
ALTILI MASA DETAYI
Aralık 2022 raporuna yapılan bir öteki müdahale de Türkiye’de 6 muhalefet partisinin ittifakına yönelik ayrıntıların çıkarılması oldu.
CHP ile birtakım muhalefet partilerinin, 2023 genel seçimleri için yasama, yürütme, yargı üzerindeki tesirlerini güçlendirmek üzere geniş bir muhalefet platformu kurduğunu ve bunların ortasında daha Evvel Beyaz Parti hükümetlerinde vazife Meydan Ahmet Davutoğlu ile Ali Babacan’ın da yer aldığı sözleri, güncellenen raporda yer almadı.
Aynı raporda, Türkiye’de İç politik gelişmeler kısmında Osman Kavala’nın hür bırakılması talebinde bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin davetine takviye veren batılı büyükelçilere “istenmeyen kişiler” olarak ilan edileceklerine dair ihtara yer verilirken, bu bahse güncellenen rapor metninde yer verilmedi.
Güncellenen raporda, İç siyasetle ilgili şu tabirler kullanıldı:
“Erdoğan, hatırı sayılır bir Kamu takviyesiyle, 250’den Çok kişinin öldüğü ve binlerce kişinin yaralandığı vuruş teşebbüsünü Fetullah Gülen hareketinin düzenlediğini savunuyor. Hükümete sadık güçler ve yurttaşlar, ordunun içinde bir Küme çalışanın devletin denetimini ele geçirmek için kalkıştığı (Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Külliyesini ve Parlamento binasını maksat Meydan hava hücumlarını içeren) teşebbüsünü engelledi. Türkiye’deki birtakım önde gelen muhalif isimler, Erdoğan’ı muhalefeti bastırmak ve gücü pekiştirmek için başarısız vuruş teşebbüsünü planlamak, Denetim etmek ve/veya kullanmakla suçladı.”
Aralık 2022 raporunda İç siyasetle ilgili kısımda, HDP’nin PKK terör örgütü ile iltisakı nedeniyle kapatılması için Anayasa Mahkemesine yapılan müracaata ve ABD idaresinin buna verdiği reaksiyona yer ayrıldı.
Güncellenen raporda Laf konusu kısım çıkarılarak, “Bu ortada Türk makamları, ABD’nin de terör örgütü olarak tanımladığı PKK teröristlerine karşı aralıksız uğraşlarını sürdürdü. Bu gayretler, ırak ve Suriye’de PKK ve PKK kontaklı kümeleri maksat Meydan Türk askeri operasyonlarını içermektedir” denildi.
Türkiye’de kur yükselişine yönelik Aralık 2022 raporunda, “Kur Krizi” başlığıyla kapsamlı bir kısım ayrılıp geniş bir tahlil yapılırken; güncellenen metine, “Büyük Ekonomik Zorluklar” başlığıyla iktisadın genel durumuna dair kısa bir özet konuldu.
Aralık 2022 raporunda, seçime ait beklenti ve anketlere yer verilmezken, yeni metinde Aleni kaynaklardaki kimi anket ve mümkün muhalefet adaylarına da değinildi.
Yorum Yok