ABD ile Çin ortasında global Sıkıntı rekabetinin ve tansiyonların arttığı periyoda denk gelen görüşme, Biden’ın vazifeye gelmesinden bu yana iki başkanın birinci Çehre yüze buluşması olacak.
Görüşmede başkanların, Tayvan, insan hakları, ekonomik rekabet, Ukrayna Savaşı ve Rusya’ya karşı tavır ile şimal Kore ve nükleer silahlanma hususlarını ele alması, tansiyon kaynağı olan uyuşmazlıklarda “kırmızı çizgilerini” ortaya koyması bekleniyor.
Liderler, daha Evvel her ikisi de devlet lideri yardımcısı oldukları devirde karşılıklı ziyaretlerde ve Çehre yüze görüşmelerde bulunmuş lakin Biden’ın geçen yılın başında misyona başlamasından bu yana sırf iki Sefer çevrim içi ve bir Defa de telefonda görüşürken hiçbir ortaya gelmemişti.
Çin Devlet Lideri Şi, Covid-19 salgınının başlamasının akabinde yaklaşık 2,5 Yıl boyunca Yurt dışı ziyaretlerine Uzaklık vermiş ve Çehre yüze diplomasiden kaçınmıştı. Şi, birinci Kez temmuzda Endonezya Devlet Lideri Joko Widodo’yu Pekin’de ağırlamış, birinci Yurt dışı ziyaretini ise eylülde Kazakistan’a yapmış, ziyaretinin akabinde Özbekistan’a geçerek Şanghay İş Birliği Örgütü Doruğu’na katılmıştı.
Beyaz Saray yetkilileri, Şi-Biden görüşmesinde, “Tayvan, insan hakları, Ukrayna Savaşı ve ziyanlı ekonomik pratiklerin ele alınacağını” belirtirken görüşmede problemlerinin büsbütün çözülmesinin ve Kıymetli bir uzlaşma sağlanmasının beklenmediğini lisana getiriyor.
TAYVAN SORUNU VE “KIRMIZI ÇİZGİLER”
Biden, 10 Kasım’da, ülkesindeki Senato ve Temsilciler Meclisi Aralık seçimleri sonrası düzenlediği basın toplantısında, Şi ile G20 Tepesi’nde buluşacağını doğrularken, görüşmede muhatabına ABD’nin Tayvan ve öteki problemlerdeki “kırmızı çizgilerini” aktaracağını belirtti.
ABD’nin Temel bahislerde ödün vermesinin Laf konusu olmayacağını vurgulayan Biden, “Onunla (Şi) konuştuğumda yapmak istediğim; her iki tarafın Kırmızı çizgilerinin ne olduğunu ortaya koymak; onun Çin’in Ulusal çıkarları açısından kritik gördüğü şeyin ne olduğunu anlamak, benim ABD’nin Ulusal çıkarları açısından kritik olduğuna inandıklarımı aktarmak ve sonunda bu ikisinin çatışıp çatışmadığına karşılıklı karar vermek” sözlerini kullandı.
Toplantıda Biden’a daha Evvel bir Kez yinelediği, “Çin’in işgali halinde Amerikan askerinin Tayvan’ı savunacağına” yönelik kelamlarını Şi’ye söyleyip söylemeyeceği soruldu.
Biden, Laf konusu taahhüdü görüşmede direkt lisana getirip getirmeyeceğini söylemekten kaçınırken, “Onunla (Şi) bu mevzuyu konuşacağız. Tayvan doktrinimizde değişiklik yok” dedi.
“STRATEJİK MUĞLAKLIK”
ABD Lideri, mayısta Japonya’yı ziyaretinde ve eylülde ülkesinde CBS televizyonuna verdiği mülakatta, ülkesinin Çin’in mümkün işgali karşısında Tayvan’ı askeri olarak savunacağına dair yorumlarda bulunmuştu.
Biden’ın kelamları, Washington’ın bugüne dek Tayvan konusunda izlediği “stratejik muğlaklık” siyasetinden kopuş olarak yorumlanmış Lakin her iki açıklamanın akabinde ak Saray ve Dışişleri yetkilileri ABD’nin Tayvan siyasetinin değişmediği vurgulayarak Biden’ın kelamlarını düzeltme gereği hissetmişti.
“Tek Çin” siyasetini benimseyen ve Pekin idaresini bütün Çin’in legal hükümeti olarak tanıyan Washington, 1979 tarihli Tayvan Bağları Maddesi’nde, Ada’nın öz-savunmasını sağlayacak askeri kapasiteye sahip olması için takviye sağlayacağı ve bölgedeki statükoyu Biricik taraflı değiştirmeye yönelik aksiyonlara karşı çıkacağı taahhüdünde bulunmuştu.
Ancak Laf konusu taahhütler, ABD’ye Tayvan’ı direkt askeri olarak savunma yükümlülüğü getirmiyor. Washington’ın ABD ordusunun Ada’yı bilfiil savunacağına dair resmi beyanda bulunmaktan kaçındığı bu siyaset “stratejik muğlaklık” olarak isimlendiriliyor.
PELOSİ’NİN ZİYARETİ VE TIRMANAN GERİLİM
Ada’yı kendi topraklarının modülü gören Pekin idaresi, Washington idaresinden üst seviye bir yetkilinin ziyaret etmesine reaksiyon gösterirken, Şi, Biden ile telefon görüşmesinde, “Tayvan probleminde yabancı müdahalesinin kabul edilemeyeceği” bildirisini vermişti.
Çin Devlet Lideri, “Çin hükümeti ve halkının Tayvan konusundaki hali tutarlıdır; Ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumak, 1,4 milyardan Çok Çinlinin ortak iradesidir. Halkın iradesi çiğnenemez. Ateşle oynayan kendisini yakar” sözlerini kullanmıştı.
Pelosi’nin Pekin’in ihtarlarına Karşın ağustos başında Tayvan’ı ziyaret etmesi, tansiyonu doruğa çıkarmıştı.
Çin ordusu, ziyaretin akabinde Ada etrafında askeri tatbikatlar başlatmış, 7 gün süren tatbikatlar Ada’nın etrafında fiili abluka oluşturmuştu. Gerçek silah ve mühimmatın kullanıldığı tatbikatlar sırasında Çin anne karasından ateşlenen güdümlü füzeler, Tayvan yakınlarındaki sulara düşmüştü.
Ordu sözcüsü, 10 Ağustos’ta tatbikatların tamamlandığını duyurmuş lakin Tayvan Boğazı’ndaki askeri devriye faaliyetinin devam edeceğini bildirmişti.
Çin idaresi ayrıyeten ziyaret nedeniyle Pelosi ve ailesine de yaptırım uygulayacağını bildirmiş, ABD idaresiyle kimi ikili diyalog ve Amel birliği sistemlerini durdurduğunu açıklamıştı.
İki önder, Bali’deki görüşmede Pelosi’nin ziyaretinin yol açtığı krizi birinci Kez ele alma fırsatı bulacak.
ÇİP SAVAŞI
Görüşme dünyanın en Aka iki iktisadına sahip ülkeler ortasında nihayet devirde artan ekonomik ve teknolojik rekabetteki problemlerin da gündeme gelmesi bekleniyor.
Bilgisayarlardan akıllı telefonlara, uçaklardan elektrikli araçlara, mesken eşyalarından askeri donanımlara kadar birçok teknolojinin temelini oluşturan yarı iletken çipler ve entegre devrelerin, nihayet devirde ABD ile Çin ortasındaki artan rekabetin cephesi haline geldiği gözleniyor.
Biden idaresi, ağustosta onaylanarak yürürlüğe giren Çip ve ilim Yasası ile ABD’de yatırım yapan yerli ve yabancı üreticilere yarı iletken üretimi için yaklaşık 52 milyar dolarlık takviye açıklarken, dayanaklardan yararlanmak isteyen şirketlere Çin’deki üretim tesislerinin teknolojik kapasitesini geliştirmeme koşulu getirerek Pekin’in bu alandaki tesirini sınırlama gayesini ortaya koydu.
ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Emniyet Ofisi (BIS), 7 Ekim’de yayımladığı yeni düzenlemeyle, ortalarında Çin’in en Aka Bellek çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies, en Aka yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group’un bulunduğu 31 Çinli şirket ve kurumun dışsatım Denetim Listesi’ne alındığını bildirdi.
Yeni kısıtlamalar ile kimi ileri teknoloji çipler ile çip üretimi için gereken gereç, makine ve donanımın Çin’e ihracatı için de lisans kuralı getirilirken ABD vatandaşlarının Çin’de çip sanayisinde çalışmasını müsaadeye tabi kılındı.
Kısıtlamalar iki Aka Sıkıntı ortasında bir “çip savaşının” ilanı olarak yorumlanırken, İhracat denetimlerinin milletlerarası ticaret kurallarını ihlal ettiğini savunan Çin tarafı, Washington’ın adımlarını “teknolojik hegemonyasını sürdürme çabası” olarak yorumladı.
UKRAYNA SAVAŞI VE RUSYA’YA KARŞI TUTUM
Biden, görüşme öncesinde yaptığı açıklamalarda, Çin’in nihayet periyotta Ukrayna Savaşı ile temaslı olarak “Rusya ile ortasına ara koyduğunu” gözlediklerini belirterek, bunu ilgilerde Olumlu bir gelişme olarak yorumladı.
Çin Devlet Lideri Şi’nin bu ay başında Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile Pekin’de yaptığı görüşmede iki başkan, Rusya’nın Ukrayna’da nükleer silah kullanma tehdidini kınadıklarını bildirmişti.
Şi’nin, Ukrayna Savaşı’nın başlamasından Çabucak Evvel Pekin Kış Olimpiyatları’nda Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmesinde “iki ülke dostluğunun limiti olmadığını” açıklaması, Moskova’nın Ukrayna’da başlatacağı askeri operasyona örtülü bir takviye olarak yorumlanmıştı.
Pekin, krizin başlangıcından itibaren Ukrayna’daki Cenk ile ilgili “işgal”, “saldırı” sözcüklerini ve “kınama” manasına istikbal tabirleri kullanmaktan kaçınmış, BM genel Konseyinin kınama kararında çekimser oy kullanmıştı.
KUZEY KORE
Beyaz Saray Ulusal Emniyet Danışmanı Jake Sullivan, şimal Kore’nin nihayet periyottaki roket denemelerinin ABD’nin bölgedeki müttefiklerine ve Amerikan askeri varlığına yönelik tehdidinin de gündeme geleceğini bildirdi.
Kuzey Kore’nin nükleer ve roket denemelerinin ABD, Japonya ve Güney Kore’yi tehdit ettiği, bölgedeki barış ve istikrara ziyan verdiğinin altını çizen Sullivan, Biden’ın Şi’den Çin’in bu bahiste yapan rol üstlenme daveti yapacağını aktardı.
ABD Lideri’nin bu mevzuda somut talepte bulunmayacağını vurgulayan Sullivan, “Eğer şimal Kore bu doğrultuda devam ederse ABD’nin bölgedeki güvenliğini ve askeri varlığını güçlendirmesi gerekecek. Münasebetiyle şimal Kore’nin aksi eğilimlerini dizginlemek Çin’in çıkarına olacaktır. Tabi bunu yapmayı tercih edip etmeyecekleri kendi bilecekleri iş” diye konuştu.
Yorum Yok