Getty Images Taliban’ın Afganistan’da idaresi ele geçirmesinden bu yana bayanların hayatlarına bir sıra kısıtlama buyruğu uygulanıyor Afganistan’da Taliban idaresi ele geçireli 17 ay oldu ve ülke Fazla Önemli zorluklarla karşı karşıya.
Ülke nüfusunun yarısı akut açlık, sıfırın altında hava şartları, elektrik kesintileri ve giderek berbatlaşan bir iktisatla gayret ediyor. Ülkede hayat neredeyse herkes için güç, lakin Yönetim tarafından dayatılan kurallarla, Özellikle bayanların eğitim ve toplumsallaşma üzere Temel özgürlük hakları hedefleniyor.
BBC, ülkenin farklı noktalarında sesli ve yazılı iletiler aracılığıyla bayanlarla konuştu. Bu bayanlar, Taliban idaresinde hayatlarının nasıl değiştiğini anlatıyor.
Kadınların güvenliği için kimilerinin isimlerini gizli tutuyoruz.
Uyarı: Bu haber intiharla ilgili ögeler içeriyor.
‘UMUTSUZ YAŞAMAK’
BBC Bir STK yardım vazifelisi, Taliban yasakları yüzünden işini yapamadığını paylaşıyor Taliban’ın idaresi ele geçirmesinden bu yana hayatın her kısmından bayan etkilendi.
Bunlardan bir tanesi ülkenin en Fakir ve en ücra bölgelerinden biri olan Badakşan’dan bir insani yardım vazifelisi. Aralık ayının başında Taliban, bayanların sivil cemiyet kuruluşları (STK) için çalışmasını yasakladı.
Buna münasebet olarak ise STK’larda çalışan bayanların başörtü ve giysi kurallarını ihlal etmesi gösterildi.
Yönetimin bu kararı, ülkede acil insani yardım operasyonları için bir tehdit ve bayan hakları ihlali olarak yorumlandı.
Eskiden bir yardım kuruluşunda çalışan bayan, “Farklı beşerlerle tanışıp onlarla konuşurduk, meselelerini ve gereksinimlerini anlamaya çalışırdık ve Gerekli olduğunda yetkililere bildirirdik. İnsanlara yardım edebilmekten Fazla memnundum” diyor.
Afganistan Afet İdaresi Bakanlığı yaptığı açıklamada bu kış dondurucu soğuklarda en az 124 kişinin öldüğünü ve insani yardımın her zamanki üzere Fazla Kıymetli olduğunu bildirmişti.
Birleşmiş Milletler (BM) de geçen yılın sonunda Afganistan nüfusunun üçte ikisinin insani yardıma muhtaçlığı olduğunu söylemişti.
Getty Images Taliban idaresinde bayanların kamusal alanlardan kaybolduğunu görüyoruz Eski yardım vazifelisi, “Umutsuz yaşıyoruz. Artık vaktimin neredeyse tamamını konutta geçiriyorum. Sinema ve televizyon programı izliyorum, toplumsal medyadaki görüntülere bakıyorum” diyor.
İşinin yanı Dizi yüksek lisans yapmak istediğini paylaşan STK vazifelisi, artık bu hayalinin “yok olduğunu” söylüyor:
“Artık gün içinde hiçbir şey yapmadığım için yoruluyorum. Huzurlu bir halde dışarı bile çıkamıyorum.”
Şimdiye kadar Taliban yetkilileriyle birkaç uyuşmazlığı olduğunu anlatan bayan, “Ne Vakit sokağa çıksam beni Denetim noktalarında durduruyorlar ve başörtüsü takmamı ve yüzümü ve saçımı kapatmamı söylüyorlar. Başörtüm olduğunda bile bir halde düzeltmemi istiyorlar” diyor.
‘YAPABİLECEĞİM HİÇBİR ŞEY YOK’
Afganistan’da yaşayan bir bayan terzi, klâsik ve renkli dizaynlarıyla tanınıyordu.
30’lu yaşlarında olan bayan, Taliban idaresi işyerini kapatma buyruğu verene kadar ailesinde çalışan Biricik şahıs olduğunu, eşi ve çocuğuna Biricik başına baktığını anlatıyor.
“Artık sabahları uyandığımda yapabileceğim hiçbir şey yok. Dua ediyorum, kahvaltı hazırlıyorum ve konutu temizliyorum” diye bayan kelamlarına şöyle devam ediyor:
“Eskiden gelinlik tasarlar, çocuklar için kıyafetler ve Mahallî elbiseler dikerdim. Kıyafetleri minik aynalarla süsler, üzerine desenler diker, yamalarla renklendirirdim.”
BBC Afganistan’da nihayet periyotta birçok bayan işletme sahibinin işyeri kapatıldı Terzi, birinci başta işyerini pazar yerinden Ufak bir köye taşımaya karar verdiğini lakin Taliban yetkililerinin yeni dükkanını bulduğunu ve kapatma buyruğu verdiğini söylüyor.
“Dükkanım kapalı. Bayanların çalışmasına müsaade verilmiyor. Müşterilerim neden kapattığımı soruyor, ben de onlara dükkanımı açamayacağımı ancak konuttan onlara kıyafet dikebileceğimi söylüyorum” diyen bayan kelamlarına devam ediyor:
“Ama koskoca bir dükkanı da konutuma sığdıramıyorum. Biricik bir dikiş makinem var, o yüzden şimdilik Fazla Yalın işler yapabiliyorum. Gelinlik yahut parti elbisesi hazırlayamıyorum.
“Kocam da ben de şu anda işsiziz ve ekonomik durumumuz her geçen gün berbata gidiyor. Kızlarım da bize takviye olamıyor, kimi akrabalarımızdan biraz yardım alıyoruz ancak o kadar.”
‘YAVAŞ YAVAŞ ZEHİRLEME’
Getty Images Ortaokullu kızların şu anda okula gitmesi yasak Kadınların eğitimi de Taliban idaresi tarafından maksat alınan hususlardan bir tanesi. Genç kızların ortaokula gitmesi Eylül 2021’de yasaklandı.
Aralık ayında ise bayanların üniversiteye iştiraki durduruldu. Bu karar Şubat 2022’de Geri alındı ve bayan öğrencilerin, fizikî olarak erkek öğrencilerden farklı tutulmaları şartıyla üniversitelerde derslere girmesine tekrar müsaade verildi.
Bir bayan psikolog, eğitim almak isteyen 70 öğrenciyle dolu sınıflarda ders verdiği gizli bir okulda Muallim olarak çalışıyor.
Bu okula giden çocukların en küçüğü 10, en büyüğü ise 20 yaşında. Psikolog, çocuk ve gençler ile aileleriyle Özel terapi seansları yapıyor.
BBC’ye gönderdiği sesli bir bildiride psikolog, “Yasaklardan Evvel genelde bu saatlerde ofiste yahut okulda olurdum. çok tuhaf, her şey büsbütün değişti”
Psikolog, derslerine katılmak isteyen kızlardan her gece 30’dan Çok bildiri aldığını ve bu sayının giderek arttığını paylaşıyor:
“Bu genç kızların durumu benden daha makûs, genelde intihar niyetleri oluyor. Her şeyi kaybettiklerini düşünerek kendilerini öldürmek istiyorlar.”
Psikolog, Afganistan’da bayan olarak yaşamanın en müthiş tarafının Denetim noktalarında Taliban yetkilileri tarafından durdurulmak olduğunu anlatıyor.
“Nefes alamıyor üzere hissediyorum” diyen psikolog kelamlarına devam ediyor:
“Cep telefonumuzu vermemizi yahut cüzdanlarımızı Denetim etmek istemiyorlar tahminen ancak bizi yavaş yavaş öldürüyorlar, yavaş zehirleme üzere. Bizi korkutuyorlar, aslında bizi mermi ile değil, kaygıyla öldüreceklerini hissettiriyorlar. Ya sana eşlik eden şahıs nerede, yahut çalışıyor musun diye sorarlarsa?”
‘DAHA ÖZGÜR HİSSEDİYORUM’
Bazı bayanlar ise Taliban idaresi altında yaşamanın Olumlu yanları olduğunu söylüyor. Omaro-Tah, Afganistan’da dini bir okulda Muallim olarak çalışıyor ve birebir vakitte üniversitede tıp okuyor.
“Bize sağladıkları itimat hissinden Fazla mutluyuz. Bayanlar artık kendilerini daha Özgür hissedebiliyor ve eskisinden daha güzel eğitim alabiliyorlar” diyen bayan kelamlarına devam ediyor:
“Erkek ve bayanların ayrılması dinimizin bir gereği.”
Omaro-Tah, bayanların giysisi konusunda uygulanan kısıtlamaları da gerçek bulduğunu aktarıyor.
Mayıs 2022’den bu yana bayanlara başörtüsü takmaları ve cemiyet içinde yüzlerini örtmeleri kuralı uygulanıyor.
BBC’ye konuşan Omaro-Tah, “Dinimiz gereği kapanmamız gerekiyor. Bu bayanlar için Fazla daha iyi” diyor.
Öte yandan Omaro-Tah, Taliban’ın idaresi ele geçirmesiyle “insanların ekonomik durumunun berbatlaşması, işsizlik, fabrikaların kapanması ve insanların işsiz kaldıkları için Öbür ülkelere göç etmesi” üzere Olumsuz tesirlerin de olduğunu kabul ediyor.
Omaro-Tah, “Bu problemler insanların moralini etkiliyor, lakin hepsinin çözüleceğinden umutluyum” diyor.
Yorum Yok