Birçok farklı ulustan gazeteci, araştırmacı ve akademisyen, Nişantaşı Üniversitesi ile Harici.com.tr Hariç siyaset tahlil portalının Amel birliğinde düzenlenen, “Geleceğin Güç Merkezi Türkiye” isimli panelde buluştu.
Panelin konuşmacılarından, Avusturya eski Dışişleri Bakanı Karin Kneissl, Faaliyet sonrası Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
Rusya-Ukrayna Savaşı, orta vadede Avrupa ve ABD ortasında bir çatlak yaratır mı?
Irak Savaşı’na yönelik hazırlıkların sürdüğü ortamı hatırlayalım. NATO ve AB içinde Fazla kuvvetli çatlaklar vardı. Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan üzere yeni üyeler o günlerde Irak’a saldırmaktan yanaydı. Öte yandan Almanya ve Fransa Fazla daha isteksizdi ve ‘savaşa hayır’ diyorlardı. Avro krizinde sürtüşmeler arttı. Almanlar İtalyanlar ve Yunanlılara bütçe sıkıntılarını nasıl çözeceklerini telkin ediyorlardı. Buna ek olarak, 2015’teki göçmen krizi nedeniyle bir Doğu-Batı ayrışması yaşadık. Polonya ve Macaristan üzere ülkeler, Aleni Hudut siyasetine katılmayacağız derken, Almanya ve Fransa farklı bir tavır sergiledi. Hasebiyle şimal ile Güney ve şark ile batı ortasında pek Fazla uçurum Mevcut ve her AB ülkesinin, Washington ve transatlantik ittifakları ile farklı nitelikte bağları var.
ABD’YE YÖNELİK İNANÇ KAYBI
Bugünlerde, dünyanın bir numaralı finans merkezi olan ABD’ye yönelik bir itimat kaybı yaşanıyor. Bunu Özellikle Suudi Arabistan ve Katar’dan gelen Orta Doğulu yatırımcılar yaşıyor, zira milyarlarca dolarlarını kaybettiler ve kaybedilen yalnızca Nakit değil. Avrupa ve İsviçre mevzuatında hukukun nasıl çarpıtıldığını gördük. Dahası, geçen hafta sonu bir öğlenden sonra her şeyin alt üst olduğuna Şahit olduk. Doğal ki finansal sistem üzerinden bir baskı var. ABD ve öteki paydaşların baskısı var. Lakin ben bu çatışmanın yakın vakitte sonlanacağını düşünmüyorum. Rastgele bir formda bir Sonuç alınacağını da Hayal edemiyorum, edemeyiz. Bu açıdan size bir senaryo sunmam pek de Önemli olmaz. Söyleyebileceğim Biricik şey savaşta kaybedenlerin Fazla olduğudur. Kazanandan Fazla daha Çok kaybeden var.
10 Yıl evvel, “Parçalanmış Dünya, Globalleşmeden Geriye Kalanlar” ismini verdiğim bir kitap yazdım, zira o yıllarda ‘küreselleşmenin Tersine işleyeceği’ bir dünyaya gerçek gittiğimizi ve 2009-2010 ekonomik krizinin, şu anda olanları tetikleyeceğini düşünüyordum. Bankacılık dalında yaşananlar, güç krizi ve [yüksek] enflasyon üzere olaylardan bahsediyorum. Lakin şu anda gördüğümüz şey yalnızca bir parçalanma değil. Bunun bir Cin ‘atomizasyon’* olduğunu söyleyebilirim.
“ERDOĞAN, ESAD’LA ASLA GÖRÜŞMEM DEMİŞTİ…”
Savaşın var seyri hakkındaki gözlemleriniz nelerdir? Ufukta bir tahlil Mevcut mı, yoksa tıpkı Suriye’de olduğu üzere savaşan tarafları ve bölge ülkelerini istikrarsızlaştırmaya devam mı edecek?
Suriye ile karşılaştırmanız enteresan, zira nihayet röportajlarımda bunu birkaç Kez lisana getirdim. Evet, Laf konusu durum başta vekalet savaşları olmak üzere pek Fazla açıdan Suriye ile mukayese ediliyor. O halde, o günlerde sıkça lisana getirilen “Esad gitsin” mantrasını ele alalım, bugün de herkes daima bir ağızdan “Putin gitsin” diyor. [Oysa] müzakereleri görüyorsunuz. Esad şu anda rehabilite edilmiş durumda ve dünya sahnesine Geri dönüyor. Suriye Arap Birliği’ne yine girecek. Büyükelçilikler Geri açıldı ve Rus diplomasisi Şam, Ankara ve Moskova ortasında bir Cin üçlü diyalog üzerinde çalışıyor. Muhakkak ki bir şeyler olacak. Yanılmıyorsam Cumhurbaşkanı Erdoğan, Esad’la asla görüşmem demişti. Halbuki sonunda daima müzakere masasına Geri döneriz. Lakin Avrupa Birliği bu savaşa, Cenk alanında karar verileceğini söyleyerek kendini tekrarlıyor ki bu bir saçmalık.
Yaşanmış en Aka savaşlardan biri olan ve Protestanlarla Katolikleri karşı karşıya getiren Otuz Yıl Savaşı’nı ele alalım. Avrupa’nın yarısı bu savaşta ölmüştü, Lakin sonunda Vestfalya’da anlaşmak zorunda kaldılar ve Yeni Dünya Tertibi kuruldu. Buna Vestfalya sistemi de deniyor ve memleketler arası münasebetlerimizi yürüten egemenlerin, egemenlik eşitliğini temel Meydan bu düzey hala bizimle. Hasebiyle, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın da müzakere edilmesi gerekecek ve bu müzakereler, sistemli müzakere merkezleri olan Cenevre ya da Viyana’da değil İstanbul’da, Pekin’de ya da Budapeşte’de yapılacak. neden mi? Zira siz Aka NATO ortaklarından daha tarafsız bir diplomasiye, daha sağlam bir diplomatik anlayışa sahipsiniz. Dünya değişiyor ve her şey bu merkezlerde olup bitiyor, Cenevre’de değil.
“AVRUPA AÇIKÇA taraf TUTUYOR…”
Çin’in teşebbüsüyle, İran ve Suudi Arabistan ortasında bir uzlaşı süreci başlatıldı. Çin neden bu türlü bir rol üstlendi? Yakın gelecekte farklı problemlerde misal roller üstlenebilir mi?
Riyad ve Tahran ortasındaki bu yumuşamanın temelleri Umman tarafından atılmıştır. Umman diplomasisine derin hürmet duyuyorum. Seleflerimizin kapattığı, Maskat’taki büyükelçiliğimizi yine açtım, zira Sultan Kâbus bin Said’in mirasının hayranıyım. Yalnızca o da değil. Umman’da, yeterli eğitimli ve yetenekli diplomatlardan oluşan bir ekol var. Suudi Arabistan ile İran İslam Cumhuriyeti ortasındaki uzlaşma ya da yakınlaşma birkaç ay Evvel başlamadı. Taban daha Evvel hazırlanmıştı, lakin birtakım aksaklıklar yaşandı. Zira Yemen ve Irak’ta olduğu üzere; ne Vakit Aka bir dram yaşansa, bu müzakereleri de etkiliyor.
Son birkaç yılda ve bakan olduğum periyotta pek Fazla kişi; “Çin Kıymetli bir aktör, lakin jeopolitik gücünü yansıtamıyor” diyordu. Uzmanların söylediklerinin özeti buydu. nihayet yıllarda Çin’in bunu yansıtabileceğinden hayli emin olduğumu söylüyorum. 2017’de “Transatlantik’ten Pasifik’e Dünya Tertibinde Nöbet Değişimi” isimli bir kitap yazdım. Ve işte buradayız. Umman yeri hazırladı fakat Çin’in baskı yapması gerekiyordu. Umman, Suudiler ve İranlılara haydi el sıkışın diyemez lakin Çin bunu yapabilir. Çin’in şu anda her iki ülkeyle de Fazla kuvvetli bir stratejik iştiraki Mevcut ve her iki ülke de bununla yakından ilgileniyor. Bu da İran İslam Cumhuriyeti’ne nihayet 40 yıldır hiç sahip olmadığı bir hareket alanı sağlıyor. Çinliler de İran Laf konusu olduğunda ABD yaptırımlarını umursamıyorlar. Suudi Arabistan da savaştan çıkmak istedi ve hareket yaparak kendisini görünür hale getirdi. Bu [neresinden bakarsanız] bir yarar.
Ukrayna’ya gelince, Ukrayna Devlet Lideri Zelenski [Çin’in sunduğu] 12 hususa İlgi gösterdi. Lakin Çin’in bu teşebbüsü Brüksel ve Washington tarafından Fazla kaba bir formda reddedildi. Her ikisi de bunun bir barış planı olmadığını, yalnızca bir başlıklar listesi olduğunu söyledi. Bu durumda Çin baskı uygulayabilir, lakin Avrupa Birliği kendi hareketleri nedeniyle her türlü diplomatik rolün dışındadır, zira Fazla Aleni bir halde taraf tutmaktadır.
Geçmişte niyet kuruluşlarıyla konuştuğumda dünya tertibinin Atlantik’ten Pasifiğe geçmesine pek sıcak bakmadıklarını gördüm. “Evet, İpek yolu inisiyatifi üzere adımlar yatırımcılar için yeterli olsa da Çin’in gücünü Irak diyarlarda gösterebiliyor olması gerekir” diyorlardı. Bugün Çin bunu yapabiliyor.
“DEREYİ GÖRMEDEN PAÇALARI SIVAMAMAK GEREK…”
Türkiye’de seçimler yaklaşıyor. Muhalefet bloku iktidara gelmesi halinde var hükümetten farklı bir Hariç siyaset yönelimine girebilir. Bu durum global istikrarları nasıl tesirler?
Seçimler konusunda Fazla ayrıntılı bilgi sahibi değilim, lakin dereyi görmeden paçaları sıvamamak gerek. Akademisyenler için iddialarda bulunmak ve makaleler yazmak keyifli olsa da 14 Mayıs’ta nasıl bir manzarayla karşılaşacağımızı bilmiyoruz. Buradaki Sorun başa istikbal hükümetin ne kadar pragmatik olacağıyla ilgili. Vakti geldiğinde en sert ideolojik siyasetler izleyen başkanların bile ne kadar pragmatik olabildiğini biliyoruz.
* Atomizasyon: Ufak kesimleri daha Ufak kesimlere ayırma; parçalanma, dağılma.
Yorum Yok