1 Kasım tarihi, saltanatın kaldırılması ve Harf İhtilali üzere Türk Aydınlanması açısından iki Değerli ihtilalin sembolik manasını temsil ediyor. Cumhuriyet Laf konusu iki adımı tarihî ve aktüel manalarını uzmanlarla konuştu. Uzmanlar iki sürece ait Kıymetli bilgileri paylaştı.
Saltanatın kaldırılma sürecini kıymetlendiren Prof. Dr. Hakkı Uyar, Laf konusu devirde Birinci Meclis, içindeki iki farklı kümenin hatta bağımsızların bile Olumlu tarafta oy kullandığına dikkat çekti. Uyar, “1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasına ve Vahdettin’in İngilizlere sığınmasına giden sürecin Birinci Meclis’te yalnızca Mustafa Kemal Paşa’nın şahsî ya da grubunun bir teşebbüsüyle gerçekleşmediğini, bugün Atatürk’e karşı kullanılan Dr. İstek Işık, İkinci Küme, Hüseyin Avni Ulaş üzere muhalif ögelerin da dayanağıyla sağlandığının altını çizmek isterim. Bu karar, ulusal Mücadele’yi başaran ve Cumhuriyeti kuran bütün vatanseverlerin ortak iradesiydi” tabirlerini kullandı.
(Prof. Dr. Hakkı Uyar)
Saltanatın kaldırılmasının, Ulusal egemenliğin önündeki Değerli bir pürüzün kaldırılması manasına geldiğini belirten Doç. Dr. Mehmet Emin Elmacı, “Saltanatın kaldırılması; ‘ulusun azmi ve kararı’ olarak birinci Sefer Amasya Genelgesi’nde beyan edilen Türk ihtilalinin nihayet aşamasıdır” dedi. Elmacı, “Atatürk; Saltanatın ziyanını sembolik olarak 1925’de İzmir’de halka seslenirken; ‘Saltanat annemi nüzul etti’ kelamlarıyla açıkça göstermişti” diyerek Atatürk, II. Abdülhamit devrinde askeri Talebe iken sürgüne gönderildiğini duyması nedeni ile annesinin nüzul kalmasına yaptığı göndermeyi anımsattı.
(Doç. Dr. Mehmet Emin Elmacı)
‘DÜNYAYI DA ŞAŞIRTI’
‘‘Dili gerçek ve manalı kullanmak herkesin sorumluluğudur” diyen lisan Derneği Lideri Sevgi Özel, 1950’den bu yana, Özellikle her seçim mevsiminde tutucu iktidarların en sıcak hususlarından birisinin din, ötekisinin ise lisan olduğuna dikkat çekti.
Özel, şunları söyledi: “1 Kasım 1928’de yapılan Harf İhtilali, Türkçe üzerindeki 600 yıllık boyunduruğu kaldırmak için atılan, dünyayı da şaşırtan kuvvetli bir adımdır. Harf İhtilali, laik Cumhuriyeti sindiremeyen siyasetçilerle kelamda aydınların söylediği üzere bir gecede yapılmadı. Cumhuriyetin 5’inci yılına dek Arap abecesi, 9’uncu yılına dek Osmanlıca kullanıldı. Bugün Harf ve lisan İhtilali üzerinden Atatürk’e saldırarak Osmanlılık düşü kuranlar, Cumhuriyetten Evvel yazma ve lisanın yenileşmesi savaşımı veren Osmanlı aydınlarına da saygısızlık yapıyorlar.”
(Sevgi Özel)
BAYRAKTAR: TÜRKÇEYİ ÖZGÜRLEŞTİRDİ
Bu tarihi aksiyonu “Dil Devrimi” olarak tanımlamanın daha hakikat olacağının altını çizen “Dil İhtilali; Türkçeyi özgürleştirerek bize kimliğimizi hatırlattı. Özbenliğimize tekrar dönüşün harflerle Anlatım edilişi, niyetin ve amaçların tekrar ‘biz’ oluşu, lisanda anlaşılır ve uzlaşılır olunması, irtibata ve daha da kıymetlisi okuma-yazma tahsiline dönük problemlerin ortadan kaldırılması sağlanmıştır” dedi.
(Dr. Çiğdem Bayraktar)
Dil tartışmalarının Cumhuriyetten Evvel başladığına değinen Bayraktar, “Dilinizi koruyabildiğiniz ölçüde lisanın üzerinde taşıdığı Ulus kimliği, tarihi birikimi yaşatabilirsiniz. 1839 Tanzimat Fermanı sonrasında abece tartışmaları çıkmıştı. Mustafa Kemal Atatürk kendinden Evvel başlamış Tüm lisan tartışmalarına lisanda kendine, özüne, kimliğine dönüş maksadı ve açısı altında lisan Devrimi’ni gerçekleştirerek noktayı koydu” sözlerini kullandı.
Yorum Yok