- Siz bir dinî anlayıştan kaynaklı olarak bayana “Özgürsün, mutlak biçimde dilediğini yapabilirsin” diyorsunuz. Bu, insan haklarına ve toplumsal güvenliğe ters. Yabancı, anayasaya konmuş bir bomba.
- Laiklik ve Adalet prensibi açısından olmaz. Evet denemez, Fazla tehlikeli. İktidarın, seçime yönelik olarak yalnızca 20 yıldır sahip olduğu çoğunluğu bırakmamak için hazırladığı bu Aka tuzağa partilerin düşmeyeceğine inanıyorum.
CHP İstanbul Milletvekili Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
– Sayın Davutoğlu’nun 6 başkanın imza yetkisine ait kelamları Fazla eleştirildi. Ne dersiniz?
Kuşkusuz yetki cumhurbaşkanına ilişkin. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını müşavere niteliğinde kullanabilir. Kılıçdaroğlu’nun Namzet olduğunu varsayalım, 5 yardımcısı ile istişare halinde olacak. Bakanlar Konseyi da olmadığı için bakanlar toplantısı da müracaat, dayanışma toplantısı olacak. Bu anayasaya ters değil.
İbrahim Kaboğlu ve İklim Öngel
– Mehmet Uçum ‘anayasa ihlali’ ve ‘sivil darbe’ sözlerini kullandı…
Anayasa ihlalini, darbesini, cürmünü onlar Fazla âlâ bildiği için o denli bir İzah yaptı. Mehmet Uçum Saray’ın ne yaptığını Fazla uygun özetlemiş.
– Hangi etaplardan sonra parlamenter sisteme geçmiş olacağız. Kaç seçim görmemiz gerek?
Millet İttifakı cumhurbaşkanlığını kazandığında üç senaryo var.
Bir: 400 ve fazlası Milletvekili olduğunda ki en kolay ve kestirme yol budur. O Vakit anayasa değişikliği birkaç haftalık bir iş, bilemediniz birkaç ay. Yani 2023’te bu yüzüncü Yıl armağanı olarak kabul edilebilir.
İki: En az 360 Milletvekili olup 400’ün altında kaldığında iki seçenek var. Birincisi referanduma gitmek. ancak altılı masanın 360 vekille Değerli bir avantajı olmuş olacak. AKP ve MHP içinde dahi bu türlü yürümeyeceğini düşünen vekiller var. O durumda 30-40 Milletvekili Fazla kolay bulunur ve 400’e tamamlanır. 400’ü bulmak mümkün. O Vakit da referanduma gitmeye gerek kalmaz.
Üç: 301 ve üstü olması. Bence müzakere yolu Yine açık. Seçime parlamenter rejim vaadiyle girildiği için “Halk bu türlü istiyor” denecek. diğer türlü referanduma gidilir.
– Üçüncü senaryo olursa referanduma ne Vakit gidilir?
Cumhurbaşkanı artık parti lideri olmayacaktır. Ülkeyi tarafsızlıkla yönetecektir. Bürokrasinin düzenlemesi gerek.
– millet İttifakı’nın kazanması durumunda Resmi Gazete’de Daimi Nakil mı göreceğiz?
Öyle bir beklentiye girilmemeli. 15 Temmuz darbesinden sonra 4 bin hâkim ve savcıyı nasıl saptadılar, hata ortaklarını bildikleri için. mesela bakan yardımcısı, milletvekilliğinden gitmiş. O Cin bürokratlar, Özellikle bakan yardımcıları Fazla besbelli. Onları tutamazsınız. fakat “Ben bütün genel müdürleri misyondan alacağım” dediğinizde hukuk yerine siyasal rövanşizm girer. Serinkanlı olmak gerekir.
– Diyelim ki referandum da kazanıldı. Sonra nasıl ilerleyecek süreç. tekrar seçim olacak mı başbakanı seçmek için?
Yeni bir seçim yapmadan anayasaya geçiş unsurları koyarsınız. Örneğin, 29 Ekim 2023’te Cumhuriyetin yüzüncü yılında anayasa referandum yoluyla ya da 400 vekille kabul edildi. Siz karar koyarsınız ve “6 aylık bir geçiş periyodu öngörüyoruz” dersiniz. Bu süreçte Ahenk maddelerini hazırlayacağız. “Yeni bir seçime gitmeden parlamenter seçime gideceğiz” diyebilirsiniz.
– O Vakit başbakan nasıl seçilecek?
Biri “Ben başbakan olmak istiyorum” derse onun Milletvekili seçimlerine girmesi gerekir.
“AÇIK VE NET Namzet OLAMAZ”
– Altılı masadaki önderler cumhurbaşkanı yardımcısı olacaksa, hiçbiri başbakan olamaz…
Şu Lahza varsayımlara nazaran konuşuyoruz. Birilerinin başbakan olması için mi bu yola çıktık yoksa bu sistemi kurup o düzey içinde bir Karşılaşma öngörmek için mi. Bana ikincisi daha hakikat geliyor. aksi halde Aka maksatları değil de ikinci maksatları düşünüyor oluruz. Referandum yapılır, dersiniz ki “Referandumda onay alındığı takdirde bir yıllık geçiş devri öngörüyoruz, Ahenk kanunları hazırlayacağız ve şu tarihte seçim yoluyla parlamenter seçime geçeceğiz”. Seçmen 2028’e kadar vekâlet verecek. Parlamenter sisteme geçtikten sonra Ahenk maddelerine gereksinim var.
– Ahenk maddeleri referanduma evet dendikten sonra çıkacaksa o Vakit Türkiye iki geçiş süreci mi yaşayacak?
Tabii iki tane. Aslında bu periyotla Birlikte üç de sayabiliriz. Seçim bizi ikinci kademeye götürecek. Cumhurbaşkanı yönetecek, Meclis Yasa yapacak. Yargı da Müstakil olarak çalışacak. Anayasa değişikliği yapıldıktan sonraki Devre Ahenk kanunları çıkacak. Bu bir Yıl olabilir, ancak “Bir istikrar sağlandı, seçimleri 2028’de yapalım” denebilir. Birileri başbakanlık istiyor diye seçime gidilecekse hayır gelmez.
– Referandum yapılır ve evet çıkarsa ondan sonraki süreç uyumlu çalışmaya bağlı o vakit?
Evet.
– “Yargı bağımsızlığına yönelik Misli tenkitler var. Yargıda birinci ne yapılması gerekir?
HSK’yı anayasal çerçevede çalıştırmak için irade konması Fazla kıymetli. HSK’yi yenilemek anayasa değişikliğini Mecbur kılıyor tabi. O vakte kadar siz onların kulağından tutup atamazsınız.
– Kılıçdaroğlu, Sayın İnce ve İrfan Fidan’ın AYM üyesi olmalarını Misli biçimde eleştirdi. Kamuoyunun net bildiği isimlerin durumları ile ilgili hukuk yerinde bir tasarruf olacak mı?
Biz hukuk devleti ismine yola çıktığımız için hukuka terslik olmadığı sürece birilerine dokunmak hukuk dışı bir yaklaşım olur. O bakımdan onları kulağından tutup misyondan almak yerine onların da bir yargı kültürü çerçevesinde karar vermesini sağlayıcı tedbirler almak gerekir. AYM Üye sayısı 15 yerine 22 olacak. Bunu tahminen artırabiliriz. Oraya atanacak bireyler uzman olacak.
– İmamoğlu’na yönelik yapılanları hukuksal açıdan nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hukukla yakından uzaktan alakası yok. Bir potansiyel aday, onu tökezletmek için yapılıyor. Bir neden de 2024’ü beklemeden İstanbul belediye başkanlığından düşürmek. Başkanlıktan alırlarsa Aka bir ganimet olacak. ‘Yargıtay’dan karar Menfaat mı, istinaf onaylar mı’ diye konuşulmaya başlandı. Bu hakikat değil, AYM’ye sarfiyat, o beklenmezse, AYM müracaatının manası ne? Bu Amel o denli beş ayda bitmez. Kayyum lafı katiyetle edilmemeli. Kayyum anayasaya karşıt. O Vakit direnme hakkı uygulanır.
– Nasıl bir direnme hakkı?
Altılı masa, “Biz lideri iki Defa seçtik ve belediye lideri anayasaya nazaran misyonunun başındadır. Misyondan alamazsınız. Kayyum hukuka alışılmamıştır. Ben seçmen olarak oyuma sahip çıkıyorum. Saraçhane’yi, İstanbul meydanlarını tutuyorum’ demeli. “6 milyon buradayız, alamazsınız, anayasaya vuruş yapıyorsunuz, cürüm işliyorsunuz. Demokrasiyi ilga ediyorsunuz, ettirmeyiz” denmeli.
– Erdoğan’ın üçüncü Sefer adaylığına ait ne dersiniz?
Çok Aleni ve net. Beş yılda bir Kamu tarafından cumhurbaşkanı seçilir ve bir kimse en Çok iki kere seçilebilir. Bu karara bir daha dokunmadılar. Erdoğan 2014 ve 2018’de buna nazaran seçildi. Anayasanın süreksiz hususlarında bu fıkranın numarası verilmiyor. Anayasanın süreksiz hiçbir unsurunda de Erdoğan’ın ismi geçmiyor.
– Süreksiz unsur koymayı unuttular mı sizce?
O kadar dayatmacı yaptılar ki. Beş Yıl Evvel sorsaydınız unuttular derdim. lakin artık anayasa değişikliğini Biricik taraflı yapıp, yüzlerine gözlerine bulaştırdıkları için “Hemen bunu yapalım, gerisini boşver” dedikleri için oldu. Bu, iktidar sarhoşluğundan hiçbir şey görmemektir.
– Mevsimsel düzenleme üzere münasebetler sıralanıyor…
Anayasada yok. Erdoğan, Meclis seçimi yenilerse Namzet olabilir. Şayet cumhurbaşkanının kendisi yenilerse o Vakit üç aylık mühlet var. Orada diyorlar ki, Cumhurbaşkanı parlamenter sistemde yenilerse üç ay öngörülmüştü. Artık ise sonradan yapılan düzenlemeye nazaran Meclis için öngörülen iki ay, onun için de geçerlidir, unutmuş olabilirler”. Ben de diyorum ki Yasa üretimi unutma yanılma prosedürü değildir. 10 sefer değişiklik yaptın, bakarsın orada cumhurbaşkanı yenilerse üç ay yazıyor. Onu değiştirmediğine nazaran onu uygulamak zorundasın” diyorum.
– Deva Partisi adaylık durumunda bunu AYM’ye götüreceklerini açıkladı. CHP’nin bu türlü bir adımı olur mu?
CHP siyasal hali baskın görüyor. Hukuk Mevcut bunu ortaya çıkarmamız gerek. Namzet olur ve YSK de evet derse sen aslında yasal değilsin diyebilelim.
– Cumhurbaşkanı ve Milletvekili seçiminin birebir anda olması ne kadar demokratik?
Bu ne başkanlık ne de yarı başkanlık rejiminde var. Başkanlıkta yasama yürütme farklı vakitlerde seçilir. Karşılıklı bağımsızlık prensibi geçerlidir. lakin burada yürütmenin güdümündedir. Büsbütün antidemokratiktir.
“AYRIŞMA TOHUMLARINI ATACAK HİÇBİR HUSUSTA ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ YAPILAMAZ”
– Başörtüsü sıkıntısında CHP ne diyecek yahut ne demeli?
Bir: Seçime kaç ay var, bunu bile bilmiyoruz. Tahminen de haftalar kaldı. Bu türlü bir ortamda anayasa değişikliği yapmak, anayasa değişikliğine ait mukayeseli anayasa hukuku prensiplerine alışılmamış. Kimi anayasalar açıkça ortaya koyuyor, “6 aya kadar yapılamaz” diye. Bizde konmamış olması bir eksiklik değildir, zira 150 yıllık bir anayasa tecrübemiz var. Türkiye seçim ortamına girdi, yapılamaz.
İki: Toplumda ayrışma tohumları atacak bir bahiste anayasa değişikliği yapılmamalı. Zira bu paket hiçbir anayasada, hiçbir insan hakları dokümanında bulunmayan bir düzenleme yapıyor. Bir husus içinde üç yahut dört Sefer “hiçbir bayan hiçbir surette” kavramı kullanılıyor. Anayasal özgürlükler hukukunda, insan hakları memleketler arası hukukunda mutlak özgürlük yoktur. Mutlak özgürlük kavramı anayasa ve insan hakları evraklarına yabancıdır. Din temelinde bayan kıyafeti mutlaklık alanına götürülüyor. Bu, insan haklarına karşıttır. Mutlak özgürlük o kadar yoktur ki Ömür hakkı dahi mutlak değildir. Zira biri sizi öldürecekse onu öldürebilirsiniz yahut Cenk halinde öldürüyorsunuz. Ve siz bir dinî anlayıştan, bir mezhepsel inançtan kaynaklı olarak bayana ‘Özgürsün, mutlak biçimde dilediğini yapabilirsin’ diyorsunuz. Bu, ‘İnanç temelinde nasıl düşünüyorsan onun gereğini yapabilirsin’ demek. İnsan hakları anlayışına, toplumsal güvenliğe, halk idaresinde liyakat unsuruna ters. Anayasaya yabancı, bir Cin anayasaya konmuş bir bomba.
– Laiklik açısından da külfetli değil mi ?
Laiklik açısından da Adalet unsuru açısından da olmaz. Din özgürlüğünü ihlal edici nitelikte. Bu türlü bir metne mutlaka evet denemez, Fazla tehlikelidir. Buna hayır demek gerekir. Ben inanıyorum ki tıpkı dokunulmazlıklar evrakında yaptığımız üzere Meclis’te kümesi bulunan üç parti CHP, GÜZEL Parti ve HDP kurula girmeyecektir. Bu türlü bir anayasa değişikliği ismi altında seçime yönelik olarak sadece 20 yıldır sahip olduğu çoğunluğu bırakmamak için hazırlanan bu Aka tuzağa partilerin düşmeyeceğine inanıyorum. Düşmemeliler.
– “Çok tehlikeli”, “bomba” sözlerini kullandınız. Nedir tehlikesi?
Kamu hizmetinin yapılamaması, Emniyet sorunu, halk vazifesinde liyakat prensibi yerine bu Cin sembollerin öne çıkması. Öte yandan özgürlükler açısından bayanlar ortasında Adalet prensibini bozması. Dinî inanca dayanan bir kıyafet öne çıkarılıyor ve bu mutlak biçimde yapılıyor. “Onun önünde Öbür bir özgürlük, eşiklik, Emniyet hakkı yarışamaz” deniyor. Din ve vicdan özgürlüğü kişinin içsel alanında kalır. O nedenle insanın mahremidir. Burada dinî inanca dayalı kıyafet özgürlüğünün bayanlar için mutlak biçimde kabul edilmesi demek bayanları dinî inançlarını dışa vurmaya zorlama demektir. “Belki Amel edinirim, taraftar toplarım” diye zorlama Laf konusu olur. İnanç özgürlüğü, bırakın bu türlü bir zorlamayı Cenk ortamında bile kimseye açıklanmaz. Kimse inancından Dolayı kınanamaz. Vakit içinde din özgürlüğünün de özünden uzaklaşmasına neden olabilir.
– Meclis onay vermezse üçüncü bir sandıkla seçmenin karşısına referandum biçiminde çıkarılma ihtimali nedir?
Üçüncü sandığı koydurmamak için çalışmak gerekir ki 360’ı bulamazlarsa koyamazlar. Bunun bir özgürlük, anayasa sorunu olmadığını, bunun bir seçimi kazanmak için nihayet anda tırnak içinde, Cumhur İttifakı açısından yakalanmış bir fırsat olduğunu ve fırsatçı anayasa değişikliğine geçit olmadığını Fazla uygun anlatmak gerekiyor.
İBRAHİM KABOĞLU KİMDİR?
1950’de Borçka-Artvin’de doğdu. Anayasa hukuku profesörü; Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Ankara Üniversitesi’nde tamamladı. İçişleri Bakanlığı, Ankara İTİA Gazi Üniversitesi, Bolu Sevk ve İdarecilik Yüksek Okulu, Diyarbakır Dicle Üniversitesi ve İstanbul Marmara Üniversitesi’nde misyon yaptı. Yurtdışında birçok ünversitede konuk öğretim üyeliğinde bulundu. Anayasa hukuku ve insan hakları alanında 25 kitabı var. 27. periyotta İstanbul Milletvekili seçildi ve Anayasa Komitesi üyesi oldu. Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği (ANAYASA-DER) lideridir.
Yorum Yok